ارزیابی برخی صفات کمی در هیبرید های ذرت (Zea mays L.) تحت تنش گرما با استفاده از تجزیه و تحلیل چند متغیره

به منظور تعیین بهترین شاخص (های) ارزیابی ژنوتیپ های ذرت، ۲۸ هیبرید ذرت طی آزمایشی در دو تاریخ کاشت ۱۵ تیر (انطباق زمان گل دهی و پرشدن دانه با تنش گرما) و ۵ مرداد (بدون تنش) در سال ۱۳۸۸ در شهرستان شوشتر (منطقه گرمسیری واقع در استان خوزستان) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تجزیه رگرسیون گام به گام، در شرایط تنش گرما صفات وزن ماده خشک دانه و عمق دانه وارد مدل شدند. اما در شرایط بدون تنش هیچ صفتی وارد مدل نگردید. در تجزیه به عاملها، در شرایط تنش گرما و بدون تنش به ترتیب ۳ و ۵ عامل مستقل ۵۹/۷۳ و ۷۸/۷۵ درصد از تغییرات کل داده ها را تبیین کردند. در شرایط تنش گرما عامل اول، عملکرد و اجزای عملکرد و در شرایط بدون تنش مورفولوژی بلال نامیده شد و به ترتیب ۷۸/۴۳ و ۹۶/۱۸ درصد از تغییرات کل داده ها را تبیین نمودند. عامل دوم در شرایط تنش گرما و عامل سوم در شرایط بدون تنش مشخصات دانه نامیده شد که به ترتیب ۶۷/۱۵ و ۵۸/۱۷ درصد از تغییرات کل داده ها را تبیین کردند. عامل سوم در شرایط تنش گرما مورفولوژی بلال نامیده شد. عامل دوم بنام اجزای عملکرد، عامل چهارم بنام عرض دانه و وزن ماده خشک دانه و عامل پنجم، عملکرد دانه در شرایط بدون تنش نامگذاری گردید. با توجه به نتایج بدست آمده در شرایط تنش گرما، صفات وزن ماده خشک دانه و عمق دانه بهترین صفات ارزیابی کننده ژنوتیپ های ذرت بودند.