تاثیر تنظیم کننده های رشد، محیط کشت و ریزنمونه بر تولید کالوس در گیاه سرخدار (Taxus baccata L.)

سرخدار (Taxus baccata L.) گیاهی رو به انقراض و دارای زادآوری طبیعی بسیار اندک است. اهمیت مضاعف سرخدار به واسطه تولید تاکسول می باشد که موثرترین دارو برای درمان انواع سرطان ها شناخته شده است. هدف از این آزمایش بررسی محیط های کشت، غلظت های مختلف هورمون ها و ریزنمونه های مختلف سرخدار جهت تولید کالوس به عنوان یکی از منابع مهم تولید تاکسول می باشد. آزمایش به روش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. سه فاکتور شامل ریزنمونه (ساقه و برگ)، محیط کشت MS پایه و ۴ محیط MS تغییریافته در میزان نمک ها، میزان نیتروژن (KNO۳ و NH۴NO۳) و گلوتامین و فاکتور سوم ترکیب های هورمونی اکسین NAA و ۲,۴-D در ۴ سطح و سیتوکینین Kin در ۳ سطح در ترکیب با هم استفاده شد. در مرحله دوم آزمایش از محیط کشت ½ MS با ۳ میلی گرم در لیتر Kin + ۴/۰ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D استفاده گردید. بیشترین درصد تشکیل کالوس (۶۷/۹۶%) در تیمار هورمونی ۲,۴-D در غلظت ۱ میلی گرم در لیتر و Kin در غلظت ۱ میلی گرم در لیتر در محیط کشت H با استفاده از جداکشت ساقه بدست آمد. بیشترین اندازه کالوس (mm۲۶۷/۸۰) در تیمار هورمونی ۲ میلی گرم در لیتر NAA به همراه ۲/۰ میلی گرم در لیتر Kin در محیط کشت F در قطعه جداکشت برگ از بین تیمارهای بکار برده شده، مشاهده شد. همچنین، کالوس های حاصل از ساقه فقط دارای سلول های مریستمی بودند. براساس نتایج بدست آمده گلوتامین تاثیر بسزایی در القای کالوس و همچنین در تحریک رشد کالوس داشت. همچنین غلظت های کم تنظیم کننده های رشد نسبت به غلظت های بالای تنظیم کننده های رشد بر دو صفت کالزایی و اندازه کالوس تاثیر بیشتری داشتند.