ارزیابی و مقایسه سطح پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان

زمینه و هدف: پایداری کشاورزی به عنوان پیش­نیاز اصلی برای سودآوری بلندمدت بخش کشاورزی تلقی می شود. ارزیابی پایداری کشاورزی نقش مهمی در دستیابی به توسعه پایدار دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان انجام یافته است. روش بررسی: داده­های مورد نیاز با مراجعه به سازمان جهادکشاورزی استان گلستان، استفاده از سیستم هزینه تولید جهاد کشاورزی و همچنین تکمیل پرسشنامه، استخراج و جمع­آوری گردید. برای وزن­دهی معیارهای تعیین کننده پایداری ازنظرات متخصصان اقتصاد کشاورزی، ترویج کشاورزی، محیط زیست، زراعت و گیاه­پزشکی استفاده شد. در نهایت، با استفاده از تجمیع شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی به ارزیابی و مقایسه پایداری محصولات گندم آبی و دیم در استان گلستان طی سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ پرداخته شد. برای تحقق اهداف تحقیق از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد.         یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در شاخص های زیست­محیطی (مصرف کود، آفت­کش ها، مصرف آب آبیاری ، ورود ماشین آلات به مزرعه و کشاورزی تلفیقی) گندم دیم سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد و با نمره ۶۷۹/۰ پایدارتر از گندم آبی با نمره ۳۲۱/۰ است. همچنین، در شاخص های اقتصادی (حاشیه ناخالص کشاورزی، ارزش ناخالص محصول، عملکرد تولیدات زراعی و بیمه) گندم آبی با نمره ۵۳۸/۰ پایدارتر از گندم دیم با نمره پایداری ۴۶۲/۰ می­باشد. در شاخص های اجتماعی نیز (تحصیلات، سن، شغل جانبی نیروی کار و تعداد افراد تحت تکفل) گندم دیم با نمره ۵۶/۰ پایدارتر از گندم آبی با نمره ۴۴/۰ می باشد. به علاوه، میزان شاخص پایداری کل نشان می­دهد که گندم دیم از گندم آبی پایدارتر است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج، پیشنهاد می­شود کشت محصول گندم با گونه­های مقاوم به کم­آبی ترویج گردد.