چارچوب مقایسه معیارهای ارزیابی در سامانه های رتبه بندی محیطی و پایداری ساختمان؛(نمونه موردی: سامانه های BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE)

چکیده زمینه و هدف: امروزه، سامانه های متعدد رتبه بندی پایداری میزان هم سازی ساختمان با محیط را ارزیابی می کنند. معیارهای ارزیابی -به عنوان مهم ترین رکن سنجش- گرایش غالب هر سامانه را مشخص می کند. در این پژوهش با سنجش اهمیت نسبی و اولویت گذاری معیارها، این گرایش در مواجهه با مباحث پایداری تببین می گردد. روش بررسی: در این پژوهش، چارچوب مشترکی برای مقایسه و تحلیل موشکافانه ی معیارهای ارزیابی پنج سامانه ی فراگیر دنیا (BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE) در قالب مطالعات کتابخانه ای ارایه شده است. با استفاده از تدابیر تحلیلی- مقایسه ای، معیارهای ارزیابی سامانه های موجود در قالب چهارچوب پیشنهادی استخراج و سازمان دهی شده اند. به منظور شناخت اهمیت نسبی هر معیار، ضریب وزنی تک تک معیارها برداشت شده؛ جهت هم سازی داده ها و مقایسه پذیری، بر مبنای ۱۰۰ محاسبه گردیده است. یافته ها: چارچوب مقایسه ای بر مبنای سه جنبه ی کلیدی توسعه پایدار - محیطی، اجتماعی و اقتصادی- سازمان یافته است که ۱۱ سرفصل ارزیابی را با عناوین انرژی، آب، ساخت گاه، بارهای محیطی، مصالح، پس ماند، کیفیت فضای داخلی، مباحث فرهنگی - اجتماعی، اقتصاد، کیفیت فنی و عملکردی، مدیریت و فرآیندهای پایدار پوشش می دهد. معیارهای زیرمجموعه هر سرفصل امکان سنجش قابلیت هر سامانه را در سطوح ریزتر ارزیابی فراهم آورده اند. بحث و نتیجه گیری: مبانی و رویکرد هر سامانه نقش موثری در سازمان دهی ساختار محتوایی معیارها دارد؛ مثلا DGNB، که ساختار ارزیابی آن منطبق با اصول سه گانه معماری پایدار سامان یافته، بخش قابل توجهی از معیارهایش به موضوعات اقتصادی- اجتماعی اختصاص دارد؛ درصورتی که در  BREEAM، LEED و یا HQE، که به نسل اول سامانه ها تعلق دارند، ساختار ارزیابی عمدتا به مباحث محیطی می پردازد. در سامانه های کل نگر مانند DGNB و CASBE مباحثی چون کارکرد، قابلیت های فنی و سرویس دهی ساختمان نمود بیش تری یافته اند؛ درحالی که در سامانه های جز نگر مانند BREEAM، LEED و HQE، حفظ منابع از جمله انرژی، آب، زمین و... اهمیت می یابد. هرچند در هر دو گروه به انرژی و کیفیت محیط داخلی موکدا توجه شده است.