اثرات مستقیم و غیر مستقیم مخارج دولت بر آلودگی، رویکرد سیستم معادلات هم زمان

زمینه و هدف: برخی فعالیت­های بازاری دارای پیامدهای منفی مثل آلودگی هوا و تخریب محیط زیست هستند، با وجود پیامدهای خارجی، بازار قادر به تولید بهینه کالاها و خدمات نیست و اصطلاحا شکست می­خورد. برای جلوگیری از شکست بازار لازم است تا دولت با مداخله در بازار و انجام هزینه­های لازم از طریق اتخاذ سیاست­های حفاظت محیط زیست و تدوین قوانین و مقررات مناسب در جهت کاهش آلودگی و برقراری شرایط بهینه تولید و مصرف حرکت کند. روش بررسی: به منظور بررسی اثر مخارج دولت بر آلودگی، ابتدا یک سیستم معادلات هم­زمان در دوره زمانی (۱۳۹۰- ۱۳۵۴) تصریح می­شود و پس از تخمین آن  با استفاده از روش­های حداقل مربعات دو مرحله­ای و حداقل مربعات سه مرحله­ای، رابطه بین اثرات مستقیم و غیر مستقیم دولت و آلودگی در اقتصاد ایران مورد تحلیل تجربی قرار می­گیرد. یافته ها: نتایج حاصل از تخمین سیستم معادلات تصریح شده در دو رویکرد ایستا و پویا به تفکیک اثرات مستقیم و غیر مستقیم نشان می­دهند که اولا اندازه دولت تنها دارای اثر مستقیم معنی­دار بر آلودگی سرانه است. ثانیا رابطه مثبت و معنی­دار بین اندازه دولت و انتشار آلودگی سرانه با ضریب کشش (۰۸/۰) در رویکرد ایستا و رابطه منفی و معنی دار بین اندازه دولت و انتشار آلودگی سرانه با ضریب کشش ( ۱۶۳/۰- ) در رویکرد پویا تایید می­شود. ثالثا علاوه بر اندازه دولت، درجه باز بودن اقتصاد و مصرف نیز دارای اثر مثبت کل و معنی­دار و نیز سرمایه­گذاری کل و جمعیت دارای اثر منفی کل و معنی­دار بر آلودگی سرانه در اقتصاد ایران هستند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اثر معنی­دار افزایش مخارج دولت بر  کاهش آلودگی لازم است تا تخصیص منابع بخش عمومی در جهت  توسعه آموزش­های عمومی، اتخاذ و اجرای درست قوانین و مقررات زیست محیطی و تقویت امکانات و زیر ساخت­های عمومی افزایش یابد..