علم پیشین الهی و اختیار آدمی از دیدگاه فیلسوف مسلمان، ملاصدرا

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 305

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SCJA-17-3_003

تاریخ نمایه سازی: 25 مهر 1400

چکیده مقاله:

در بحث جبر و اختیار، جبریون علم پیشین الهی را مستمسک خود قرار داده اند. فلاسفه بر مبنای اصول اعتقادی خویش پاسخ هایی بر این مسئله آورده اند. در این میان ملاصدرااز فلاسفه ای است که تحلیل نظریه وی می تواند در این مسیر راهگشا باشد. وی در موارد متعددی (وجود ذهنی، کیف، اتحاد عاقل و معقول) بحث علم را مطرح کرده است که از آن جمله طرح مبحث علم به عنوان صفت الهی است. ملاصدرا دشواری درک علم الهی را با به کارگیری از مبانی اختصاصی خود از جمله قاعده­ی بسیط الحقیقه، حل می­کند و علم واجب تعالی به ماسوا را علم اجمالی در عین کشف تفصیلی می­داند. وی معتقد است خدا محصور در زمان نیست و در علم او هیچ جنبه امکانی وجود ندارد. ملاصدرا با اثبات اختیار برای انسان از طریق وحدت شخصی وجود می­گوید علم و آگاهی خدا هر چند در سلسله­ی اسباب صدور فعل از انسان قرار دارد ولی اقتضای علم او این است که فعل انسان با قدرت و اختیار او صورت گیرد و در نتیجه شبهه جبر از طریق علم پیشین الهی را به طور کلی نفی می کند. در این راستا پیروان مکتب ملاصدرا هر یک با بیان­های مختلف بر جامعیت این اندیشه تاکید نموده­اند.

نویسندگان

عباس عباس زاده

هیئت علمی دانشگاه تبریز

سمانه ارجمند منش

دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه تبریز

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، «مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین»، ...
  • ابن عربی، محی الدین، «فتوحات مکیه»، تحقیق عثمان یحیی، مصر، ...
  • ایجی، عضدالدین، «شرح مواقف»، ج ۸، شرح سید شریف علی ...
  • تفتازانی، سعدالدین، «شرح المقاصد»، ج ۴، تصحیح عبدالرحمن عمیره، قم، ...
  • جامی، عبدالرحمن، «مثنوی هفت اورنگ»، تصحیح و مقدمه مدرس گیلانی، ...
  • جرجانی، علی بن حمد سید شریف، «شرح المواقف»، قم، انتشارات ...
  • جمعی از نویسندگان،، «صفات خدا»، ترجمه رضا بخشایش، تعلیقات علی ...
  • حلی، علامه، «کشف المراد»، تحقیق و تعلیق حسن حسن زاده ...
  • خیام نیشابوری، عمر، «رباعیات خیام»، به کوشش یار احمد بن ...
  • زرکان، محمدصالح، «فخرالدین رازی و آرائه الکلامیه و الفلسفیه»، قم، ...
  • سعیدی مهر، محمد، «علم پیشین الهی و اختیار انسان»، تهران، ...
  • شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، «ملل و نحل»، ج ۱، ...
  • طوسی، خواجه نصیر الدین، «تلخیص المحصل»، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۵ ...
  • ، «کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد»، تصحیح حسن حسن ...
  • عفیفی، ابوالعلاء، «تعلیقات علی فصوص الحکم»، تهران، الزهرا، ۱۳۷۰ ...
  • غزالی، ابوحامد، «تهاتف الفلاسفه»، به تحقیق سلیمان دنیا، تهران، شمس ...
  • فخرالدین رازی، محمد بن عمر، «المباحث المشرقیه فی العلم الهیات ...
  • ، «المطالب العالیه فی العلم اللهی»، ج۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، ...
  • کرنستون، موریس، «تحلیلی نوین از آزادی»، جلال الدین اعلم، تهران، ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب، «اصول کافی»، ترجمه و شرح جواد ...
  • لاهیجی، محمد، «شرح رساله المشاعر»، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، ...
  • مفید، محمدبن نعمان، «تصحیح الاعتقادات الصدوق ضمیمه اوائل المقالات»، بی ...
  • مطهری مرتضی، «انسان و سرنوشت»، چاپ سیزدهم، قم، صدرا، بی ...
  • ، «مجموعه آثار»، ج ۱، چاپ سیزدهم، تهران، صدرا، ۱۳۸۵ ...
  • ملاصدرا، محمد، «الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه»، ج ۱ و ...
  • ، ، ج ۶، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ۱۳۸۱ ...
  • ، ، ج ۶، قم، المکتبه المصطفویه، ۱۳۸۶ ...
  • ، «الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه»، به تصحیح سید جلال ...
  • ، «مفاتح الغیب»، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، موسسه ...
  • ، «اسرارالآیات»، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت ...
  • ، «المبدا و المعاد»، به تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، ...
  • نمایش کامل مراجع