بررسی کارایی و اصلاح نمایه SPI در پایش خشکسالی مناطق خشک و نیمه خشک ایران

نمایه بارش استاندارد پرکاربردترین نمایه برای پایش وضعیت خشکسالی است. اما این نمایه تنها از تابع توزیع پیش فرض گاما برای برازش بر داده های بارش استفاده می کند و تغییرات فصلی بارش را در نظر نمی گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی کارایی نمایه SPI در پایش خشکسالی مناطق خشک و نیمه خشک ایران و رفع ایرادات آن است. پس از آن نمایه SPI با حالت اصلاح شده آن (SPImod) در طی دوره ی (۱۹۵۶-۲۰۱۰) مقایسه شد. نتایج نشان داد تابع توزیع حدنهایی عمومی در بیش از ۵۷ درصد موارد مناسب ترین تابع توزیع احتمال داده های بارش است و توزیع پیش فرض گاما تنها در ۱۱ درصد موارد به عنوان توزیع مناسب انتخاب شد. مقایسه ضرایب کاپا نشان داد که با افزایش پنجره زمانی میزان توافق نمایه های SPImod و SPI افزایش می یابد. مقدار این شاخص برای مقیاس یک ماهه ایستگاه های تهران (۳۱/۰)، مشهد (۳۳/۰)، بوشهر (۳۲/۰) و خرم آباد (۲۶/۰) بدست آمد درحالی که در پنجره زمانی نه ماهه، شاخص کاپا در ایستگاه تهران به مقدار (۴۹/۰) و در ایستگاه های مشهد، بوشهر و خرم آباد به ترتیب با مقادیر (۴۷/۰)، (۵۶/۰) و (۴۵/۰) افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد فراوانی و جابه جایی طبقات خشکسالی در مقایسه این دو نمایه دستخوش تغییرات بسیار زیادی خواهد شد. به طوریکه جابه جایی طبقات نرمال، خشکسالی شدید و ترسالی شدید به ترتیب با مجموع فراوانی ۲۵۹، ۱۴۷ و ۱۱۱ رخداد در پنجره زمانی سه ماهه و جابه جایی طبقات خشکسالی متوسط، نرمال و ترسالی متوسط به ترتیب با مجموع فراوانی ۶۸، ۵۴ و ۲۸ رخداد در پنجره زمانی نه ماهه قابل توجه بود.