بررسی وضعیت منابع طبیعی فرامرزی ایران با رویکرد حقوقی

منابع طبیعی مشترک منابعی هستند که در حالت طبیعی و بدون دخالت انسان از مرزهای زمینی یا دریایی یک کشور عبور می کنند و وارد قلمرو کشوری دیگر می شوند. اگرچه حقوق بین الملل حق حاکمیت دولتها بر منابع طبیعی واقع در فلات قاره را به رسمیت شناخته است، اما در خصوص منابع طبیعی مشترک بین دو یا چند دولت، خلاء حقوقی قابل توجهی وجود دارد. چرا که در مواقعی که مخازن نفت یا گاز در تقاطع مرزهای دو یا چند کشور یافت می شوند، مساله حاکمیت یا مالکیت بر آن و بهره برداری از مخزن مباحث پیچیده حقوقی را پدید می آورد. رویه دولت ها و مراجع بین المللی و دکترین حقوقی، حاکی از وجود یک قاعده حقوقی کلی بر مبنای همکاری دولت های ذیربط در بهره برداری از این منابع است. رویه دولت های ساحلی خلیج فارس نیز حاکی از تثبیت قاعده همکاری است. با وجود میادین متعدد نفت و گاز مشترک بین ایران و همسایگان در خلیج فارس، به دلایل مختلف، بهره برداری از آنها به صورت یکجانبه صورت می گیرد که در جهت منافع اقتصادی ایران نیست.