سبک شناسی تاریخ عالم آرای عباسی اثر اسکندر بیگ منشی

عالم آرای عباسی، کتابی است در باب تاریخ پادشاهان صفوی، از زمان شاه اسماعیل یکم تا پایان پادشاهی شاه عباس یکم، که توسط اسکندر بیگ ترکمان، ملقب به منشی، یکی از دبیران دربار صفوی نوشته شده است. این کتاب در کل مهم ترین سند تاریخی دوران شاه عباس یکم و پنج سال ابتدایی سلطنت شاه صفی محسوب می­ گردد که به نثری ساده اما آشفته نوشته شده و از بهترین کتاب­های تاریخی دوره خود به شمار می­ آید.در مقاله حاضر، کتاب عالم آرای عباسی براساس سه رویکرد زبانی، ادبی و فکری بررسی شده که از مهم ترین ویژگی­ های زبانی این کتاب، می­ توان به فراوانی واژگان مغولی غریب و نامانوس در هر سطر، اقتباس از آیات و احادیث، استشهاد به اشعار عربی و فارسی اشاره کرد. در این اثر اطناب و کثرت مترادفات بسامد بسیار بالایی دارد تا حدی که به تکرار و گزافه­ گویی منجر شده است. از بین رفتن جمله­ بندی­ های موجز به شیوه قدیم وفخامت و جزالت نثر به ضعف تالیف و سستی الفاظ مبدل گشته است و به نوعی آن ابهت و استحکامی که در زبان دری موج میزند، در این اثر وجود ندارد. در بعد ادبی گرایش زیاد نویسنده به انواع سجع، جناس، تشبیه و کنایه است. و در حوزه ویژگی­ های فکری به سنت­ های گفتاری(اعتقادات، ارز­ش­ ها، دانش­ ها) و سنت­ های رفتاری(رسوم اخلاقی و قومی، باورها)و سنت­ های مادی (کیفیت کالاها، بناها و ابزار) پرداخته است. مقاله پیش رو می­ کوشد تا چگونگی سبک این اثر را بررسی نماید.