رویکرد محیطی به توسعه منطقه ای و محرومیت درحوزه آبخیز قزل اوزن

در دهه اول پس از انقلاب اسلامی ایران ، چنمد دوره مطالعات شناسایی مناطق محروم کشور توسط سازمان برنامه و بودجه با هدف سیاست گزاری محرومیت زدایی ، منجر به تشخیص حوزه آبخیز قزل اوزن به عنوان یکی از محروم ترین مناطق کشور گردید. وزارت جهاد سازندگی در سال ۱۳۷۲ متولی مطالعات تفصیلی و برنامه ریزی توسط منطقه ای این حوزه گردید. مطالعات در ۱۹ بخش محیطی ، اجتماعی و اقتصادی در سه مرحله به مدت ۵ سال توسط گروهی مرکب از اساتید دانشگاه و کاررشناسان منتخب کشور آگاهی های آموزنده ای برای مبانی برنامه ریزی توسعه حوزه به بار آورد مناسبات میان عوامل محیطی ، روابط میان این عوامل و فعالیت های تولیدی و عمرانی جوامع حوزه و نییز علل عقب ماندگی ومحرومیت نسبی حوزه از سایر مناطق کشور از مهم ترین دست یافته های این مطالعات است ، که بی تردید می تواند چراغ راهی برای شناخخت سایر مناطق محروم کشور باشد . این مقاله با هدف تشریح مهم ترین روابط علت و معلولی میان عوامل اکوسیستم و توسعه حوزه آبخیز قزل اوزن ارایه می گردد.نتایج مطالعات نشان می دهد۱) توزیع نابرابر و پراکنده منابع طبیعی به طور تاریخی عامل پدید آمدن شمار کثیری روستای کوچک گردیده که هم اکنون بیش از یک چهارم آنها متروکه اند ۲) فقدان مراکز شهری با نقش مکان مرکزی ، همراه با اقلیم و سرزمین ناهموار شبکه ارتباطات ضعیفی را پدید آورده به نحوی که بخش بزرگی از نیازهای کالا و خدمات ساکنین با مراجعه به مراکز شهری بیرون از حوزه تامین می گردد۳) به موازات عوامل و فرایندهای طبیعی ، روش های سنتی دامداری و کشاورزی نقش فزاینده ای در تخریب منابع طبیعی دارند.