بررسی نقش دولت محلی در فرایند اعمال مالیات بر مسکن های خالی

با توجه به پیامدهای منفی وجود خانه های خالی همانند عدم توسعه مطلوب شهری، عدم امکان استفاده از بازدهی مقیاس در ارائه خدمات، برجسته شدن شکاف طبقاتی، بروز مخاطرات و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی و اخلال و تشدید نوسان های قیمتی در بازار مسکن، برخی دولت های محلی به خصوص در شهرهای با رشد جمعیت فزاینده اقدام به اعمال مالیات بر خانه های خالی کرده اند و از عواید حاصل از آن برای بهبود خدمات ارائه شده در بخش مسکن و شهرسازی استفاده می کنند. در اقتصاد ایران نیز در ادوار مختلف قوانین متعددی برای حل معضل مالیات بر خانه های خالی تصویب شده است، ولی در عمل از نظر اجرایی با معضلات و تنگناهایی مواجه بوده که یکی از دلایل مهم این امر بی توجهی به مسئله نهاد اجرایی در اعمال این مالیات بوده است. به طور ویژه، به دلیل بی توجهی به جایگاه شهرداری ها در فرایند شناسایی و مالیات ستانی از املاک و اراضی خالی، این قوانین در دستیابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی مدنظر شکست خورده است. این در حالی است که شهرداری ها به سبب برخورداری از سامانه جامع ممیزی املاک و اراضی شهری، نسبت به سایر ارگان ها (وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی) مزیت نسبی و مطلق در فرایند اجرایی مالیات بر خانه های خالی دارند. اخذ مالیات در چنین ابعادی نیازمند یک بانک اطلاعاتی گسترده است که بنظر می رسد چنین بستری در کشور ما فراهم نیست. هرچند دولت روش خود اظهاری را پیش گرفته است اما برای اینکه بهترین نتیجه گرفته شود در کنار خوداظهاری، باید سیستمی قوی برای راستی آزمایی موارد پرریسک ایجاد شود و همچنین جریمه های سنگینی برای مواردی که اطالعات خود را ناقص یا به دروغ ثبت می کنند وضع شود تا دیگر کسی به سمت دور زدن قانون نرود. علاوه بر ا ین در جریان اخذ مالیات بر خانه های خالی تصمیماتی از قبیل قطع خدمات یا یارانه برای اجبار مردم به خوداظهاری، مشکلات زیادی را بوجود می آورد زیرا بنظر نمی رسد اطلاع رسانی و آگاه سازی به خوبی صورت گرفته باشد و دولت حتما باید اطلاع رسانی گسترده و مناسبی را در دستور کار قرار دهد.