رشد و افول شهر سیرجان در سده های میانی اسلامی برپایه شواهد تاریخی و باستان شناسی؛ نقش حکومت ها، اقتصاد و محیط

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 151

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CHIST-11-43_001

تاریخ نمایه سازی: 17 آبان 1400

چکیده مقاله:

  سعید امیرحاجلو[۱]   چکیده سیرجان یکی از ولایات بزرگ کرمان بود و از سده ی ۶ق در قلعه سنگ گسترش یافت. اما در سده ی ۹ق به تدریج متروک شد. پرسش این است که چه متغیرهایی بر رشد و افول سیرجان در سده های میانی اسلامی اثر گذاشته اند؟ داده های این تحقیق حاصل بررسی منابع تاریخی و کاوش باستان شناختی در قلعه سنگ است و پژوهش به شیوه ی تحلیلی صورت گرفته است. بر پایه ی نتایج، احتمالا ترک شهر اولیه ی سیرجان پیامد هجوم غزها بود و اقدامات ملوک شبانکاره در اواخر سده ی ۶ق باعث انتقال آن به قلعه سنگ شد. موقعیت سیرجان در شاهراه های جنوبی به عنوان یک «شهر میانی»، مواد معدنی و منابع زیستی مناسب سبب توسعه ی آن به ویژه در سایه ی حکومت های مقتدر قراختائیان و آل مظفر شد. همچنین، شاخصه های «مکان، امنیت و راهبرد حاکمان»، سیرجان را به یک مرکز اقتصادی تبدیل کرد. اما اختلافات به وجود آمده در اواخر دوره ی آل مظفر، حمله ی تیمور و سلطان حسین بایقرا افول و ترک آن را در پی داشت.   [۱].  استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، (s.amirhajloo@modares.ac.ir) تاریخ دریافت: ۰۶/۰۳/۱۳۹۹، تاریخ تایید: ۱۴/۰۲/۱۴۰۰

کلیدواژه ها:

Old City of Sirjan ، Qala-Sang ، Islamic City ، Formation and Expansion of the City ، Decline of the City. ، واژه­های کلیدی: شهر کهن سیرجان ، قلعه سنگ ، شهر اسلامی ، شکل گیری و گسترش شهر ، افول شهر

نویسندگان

سعید امیرحاجلو

Tarbiat Modares University

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اصطخری، (۱۳۴۰)، مسالک و ممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران: ...
  • افضل الدین کرمانی، احمد بن حامد، (۱۳۲۶)، تاریخ افضل (بدائع ...
  • افضلی، زینب، (۱۳۹۷)، «گزارش بررسی تحولات شهر سیرجان در دوران ...
  • امیرحاجلو، سعید؛ صدیقیان، حسین، (۱۳۹۹)، «مطالعه باستان شناختی سفال های ...
  • امیرحاجلو، سعید، (۱۳۹۴)، گزارش کاوش پیگردی و خواناسازی شواهد معماری ...
  • امیرحاجلو، سعید، (۱۳۹۳). «تبیین نقش متغیرهای بوم شناسی در حیات ...
  • ایدر، نبی الله؛ حکیمی نیا، بهزاد، (۱۳۹۸)، «بررسی عوامل اجتماعی ...
  • تاریخ شاهی قراختاییان، (۲۵۳۵)، تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: بنیاد ...
  • ترکمنی آذر، پروین، (۱۳۸۹)، «نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران ...
  • جمعه پور، محمود، (۱۳۹۲)، «تحلیل سطح توسعه منطقه ای و ...
  • چمنکار، محمدجعفر؛ صدیقی، مینا، (۱۳۹۱)، «تاثیر روابط متقابل مغولان (ایلخانان) ...
  • چوبک، حمیده، (۱۳۹۱)، «سفالینه های دوران اسلامی شهر کهن جیرفت»، ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۸۰)، سیرجان قدیم مرکز صنعت و هنر اسلامی، ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۴)، «بررسی تحلیلی باستان شناسی سیرجان قدیم از ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۳)، گزارش ادامه بررسی و گمانه زنی شهر ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۲)، بررسی، گمانه زنی و تعیین حریم سیرجان ...
  • حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله، (۱۳۷۸)، جغرافیای حافظ ابرو، ...
  • خدادوست، جواد؛ موسوی حاجی، سیدرسول؛ تقوی، عابد؛ پورعلی یاری گوکی، ...
  • بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(۷۹۵-۷۱۳ ق) [مقاله ژورنالی]
  • خسروزاده، علیرضا، (۱۳۸۸)، «بررسی معادن و محوطه های ذوب فلز ...
  • روملو، حسن، (۱۳۸۴)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، ج۱ ...
  • زاوش، محمد، (۱۳۴۸)، کانی شناسی در ایران قدیم، تهران: بنیاد ...
  • صور الاقالیم، (۱۳۵۳)، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران ...
  • سرآبادانی تفرشی، اکرم، (۱۳۸۹)، «نظری بر دستاوردهای فرهنگی و تمدنی ...
  • سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، (۱۳۸۳)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ...
  • سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، (۱۳۷۲)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ...
  • شبانکاره ای، محمد بن علی بن محمد، (۱۳۶۳)، مجمع الانساب، ...
  • عباسی، جواد؛ امیری، لیلا، (۱۳۹۰)، «تجارت کرمان از سده ششم ...
  • علیدادی سلیمانی، نادر، (۱۳۸۱)، گزارش تعیین عرصه و حریم قلعه ...
  • فاضل نیا، غریب؛ حکیم دوست، سیدیاسر؛ پورجعفرآبادی، مهدیه، (۱۳۹۳)، «تحلیلی ...
  • فرهنگ جغرافیایی آبادی های استان کرمان، (۱۳۸۲)، تهران: سازمان جغرافیایی ...
  • فضل الله بن روزبهان، (۱۳۸۲)، تاریخ عالم آرای امینی، تصحیح ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد، (۱۳۷۱)، آثار البلاد و اخبار العباد، ...
  • کتبی، محمود، (۱۳۶۴)، تاریخ آل مظفر، به اهتمام و تحشیه ...
  • گیبونز، ریچارد، (۱۳۹۵)، سفرنامه ریچارد گیبونز، ترجمه امید شریفی، تهران: ...
  • لسترنج، گای، (۱۳۸۳). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه ...
  • مستوفی، حمدالله، (۱۳۸۱). نزهه القلوب، تصحیح محمد دبیرسیاقی، قزوین: حدیث ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، (۱۳۸۵)، احسن التقاسیم فی معرفه ...
  • منشی کرمانی، ناصرالدین، (۱۳۲۸)، سمط العلی للحضره العلیا، زیرنظر محمد ...
  • موسوی، محمود، (۱۳۷۶)، «کاوش های باستان شناسی در شهر حریره ...
  • نطنزی، معین الدین، (۱۳۸۳)، منتخب التواریخ معینی، تصحیح پروین استخری، ...
  • نعمتی، محمد رضا؛ صدیقیان، حسین؛ ابراهیمی نیا، محمد، (۱۳۹۱)، «بررسی ...
  • وات، کنت، (۱۳۹۳)، مبانی محیط زیست. ترجمه عبدالحسین وهاب زاده، ...
  • ورجاوند، پرویز، (۱۳۵۱)، «قلعه سنگ سیرجان و آتشدان سنگی آن»، ...
  • وزیری، احمدعلیخان، (۱۳۸۶)، جغرافیای بلوچستان، تحقیق محمدرضا نصیری، تهران: انجمن ...
  • یزدی، شرف الدین علی، (۱۳۳۶)، ظفرنامه، تصحیح محمد عباسی، تهران: ...
  • ب) غیرفارسیابن حوقل، (۱۹۳۸)، صوره الارض، ج۲، بیروت: دار صادر ...
  • ادریسی، محمد بن محمد، (۱۴۰۹)، نزهه المشتاق فی اختراق الآفاق، ...
  • حدود العالم، (۱۴۲۳)، به تحقیق یوسف هادی، قاهره: الدار الثقافیه ...
  • حموی، یاقوت، (۱۹۹۵)، معجم البلدان، ج۳، بیروت: دار صادر ...
  • Allan, J.; Roberts, C. (۱۹۸۷), Syria & Iran: Three studies ...
  • Amirhajloo, S.; Sedighian, H. (۲۰۲۰), “Recent Archaeological Research in South ...
  • Barnes, L.; Ding, P.; Li, J.; Quan, K.; Kanazawa, Y.; ...
  • Bivar, H. (۲۰۰۰), Excavations at Ghubayra Iran, London: School of ...
  • Clarke, D. (۱۹۷۷), “Spatial Information in Archaeology”, in: D. L. ...
  • Morgan, P.; Leatherby, J. (۱۹۸۷), “Excavated Ceramics from Sirjan”, in: ...
  • Morgan, P. (۱۹۹۱), “New Thoughts on old Hormuz”, Iran, Vol ...
  • Pike, A.; Rodriguez-Pose, A.; Tomaney, J. (۲۰۱۷), Handbook of Local ...
  • Pleiner, R. (۱۹۶۷), “Preliminary Evaluation of the ۱۹۶۶ Metallurgical Investigations ...
  • Polese, M. (۱۹۹۹), “From Regional Development to Local Development: on ...
  • Rapp, G., J.; Hill, L, C. (۱۹۹۸), Geoarchaeology; the Earth ...
  • Sykes, P. M. (۱۹۰۲). “Historical Notes on South-East Persia”. Journal ...
  • Wertime, T. A. (۱۹۶۷). “A Metallurgical Expedition through the Persian ...
  • Wilkinson, C. K. (۱۹۷۳), Nishapur Pottery of the Early Islamic ...
  • اصطخری، (۱۳۴۰)، مسالک و ممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران: ...
  • افضل الدین کرمانی، احمد بن حامد، (۱۳۲۶)، تاریخ افضل (بدائع ...
  • افضلی، زینب، (۱۳۹۷)، «گزارش بررسی تحولات شهر سیرجان در دوران ...
  • امیرحاجلو، سعید؛ صدیقیان، حسین، (۱۳۹۹)، «مطالعه باستان شناختی سفال های ...
  • امیرحاجلو، سعید، (۱۳۹۴)، گزارش کاوش پیگردی و خواناسازی شواهد معماری ...
  • امیرحاجلو، سعید، (۱۳۹۳). «تبیین نقش متغیرهای بوم شناسی در حیات ...
  • ایدر، نبی الله؛ حکیمی نیا، بهزاد، (۱۳۹۸)، «بررسی عوامل اجتماعی ...
  • تاریخ شاهی قراختاییان، (۲۵۳۵)، تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: بنیاد ...
  • ترکمنی آذر، پروین، (۱۳۸۹)، «نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران ...
  • جمعه پور، محمود، (۱۳۹۲)، «تحلیل سطح توسعه منطقه ای و ...
  • چمنکار، محمدجعفر؛ صدیقی، مینا، (۱۳۹۱)، «تاثیر روابط متقابل مغولان (ایلخانان) ...
  • چوبک، حمیده، (۱۳۹۱)، «سفالینه های دوران اسلامی شهر کهن جیرفت»، ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۸۰)، سیرجان قدیم مرکز صنعت و هنر اسلامی، ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۴)، «بررسی تحلیلی باستان شناسی سیرجان قدیم از ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۳)، گزارش ادامه بررسی و گمانه زنی شهر ...
  • حاتمی، ابوالقاسم، (۱۳۷۲)، بررسی، گمانه زنی و تعیین حریم سیرجان ...
  • حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله، (۱۳۷۸)، جغرافیای حافظ ابرو، ...
  • خدادوست، جواد؛ موسوی حاجی، سیدرسول؛ تقوی، عابد؛ پورعلی یاری گوکی، ...
  • بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(۷۹۵-۷۱۳ ق) [مقاله ژورنالی]
  • خسروزاده، علیرضا، (۱۳۸۸)، «بررسی معادن و محوطه های ذوب فلز ...
  • روملو، حسن، (۱۳۸۴)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، ج۱ ...
  • زاوش، محمد، (۱۳۴۸)، کانی شناسی در ایران قدیم، تهران: بنیاد ...
  • صور الاقالیم، (۱۳۵۳)، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران ...
  • سرآبادانی تفرشی، اکرم، (۱۳۸۹)، «نظری بر دستاوردهای فرهنگی و تمدنی ...
  • سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، (۱۳۸۳)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ...
  • سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق، (۱۳۷۲)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ...
  • شبانکاره ای، محمد بن علی بن محمد، (۱۳۶۳)، مجمع الانساب، ...
  • عباسی، جواد؛ امیری، لیلا، (۱۳۹۰)، «تجارت کرمان از سده ششم ...
  • علیدادی سلیمانی، نادر، (۱۳۸۱)، گزارش تعیین عرصه و حریم قلعه ...
  • فاضل نیا، غریب؛ حکیم دوست، سیدیاسر؛ پورجعفرآبادی، مهدیه، (۱۳۹۳)، «تحلیلی ...
  • فرهنگ جغرافیایی آبادی های استان کرمان، (۱۳۸۲)، تهران: سازمان جغرافیایی ...
  • فضل الله بن روزبهان، (۱۳۸۲)، تاریخ عالم آرای امینی، تصحیح ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد، (۱۳۷۱)، آثار البلاد و اخبار العباد، ...
  • کتبی، محمود، (۱۳۶۴)، تاریخ آل مظفر، به اهتمام و تحشیه ...
  • گیبونز، ریچارد، (۱۳۹۵)، سفرنامه ریچارد گیبونز، ترجمه امید شریفی، تهران: ...
  • لسترنج، گای، (۱۳۸۳). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه ...
  • مستوفی، حمدالله، (۱۳۸۱). نزهه القلوب، تصحیح محمد دبیرسیاقی، قزوین: حدیث ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، (۱۳۸۵)، احسن التقاسیم فی معرفه ...
  • منشی کرمانی، ناصرالدین، (۱۳۲۸)، سمط العلی للحضره العلیا، زیرنظر محمد ...
  • موسوی، محمود، (۱۳۷۶)، «کاوش های باستان شناسی در شهر حریره ...
  • نطنزی، معین الدین، (۱۳۸۳)، منتخب التواریخ معینی، تصحیح پروین استخری، ...
  • نعمتی، محمد رضا؛ صدیقیان، حسین؛ ابراهیمی نیا، محمد، (۱۳۹۱)، «بررسی ...
  • وات، کنت، (۱۳۹۳)، مبانی محیط زیست. ترجمه عبدالحسین وهاب زاده، ...
  • ورجاوند، پرویز، (۱۳۵۱)، «قلعه سنگ سیرجان و آتشدان سنگی آن»، ...
  • وزیری، احمدعلیخان، (۱۳۸۶)، جغرافیای بلوچستان، تحقیق محمدرضا نصیری، تهران: انجمن ...
  • یزدی، شرف الدین علی، (۱۳۳۶)، ظفرنامه، تصحیح محمد عباسی، تهران: ...
  • ب) غیرفارسیابن حوقل، (۱۹۳۸)، صوره الارض، ج۲، بیروت: دار صادر ...
  • ادریسی، محمد بن محمد، (۱۴۰۹)، نزهه المشتاق فی اختراق الآفاق، ...
  • حدود العالم، (۱۴۲۳)، به تحقیق یوسف هادی، قاهره: الدار الثقافیه ...
  • حموی، یاقوت، (۱۹۹۵)، معجم البلدان، ج۳، بیروت: دار صادر ...
  • Allan, J.; Roberts, C. (۱۹۸۷), Syria & Iran: Three studies ...
  • Amirhajloo, S.; Sedighian, H. (۲۰۲۰), “Recent Archaeological Research in South ...
  • Barnes, L.; Ding, P.; Li, J.; Quan, K.; Kanazawa, Y.; ...
  • Bivar, H. (۲۰۰۰), Excavations at Ghubayra Iran, London: School of ...
  • Clarke, D. (۱۹۷۷), “Spatial Information in Archaeology”, in: D. L. ...
  • Morgan, P.; Leatherby, J. (۱۹۸۷), “Excavated Ceramics from Sirjan”, in: ...
  • Morgan, P. (۱۹۹۱), “New Thoughts on old Hormuz”, Iran, Vol ...
  • Pike, A.; Rodriguez-Pose, A.; Tomaney, J. (۲۰۱۷), Handbook of Local ...
  • Pleiner, R. (۱۹۶۷), “Preliminary Evaluation of the ۱۹۶۶ Metallurgical Investigations ...
  • Polese, M. (۱۹۹۹), “From Regional Development to Local Development: on ...
  • Rapp, G., J.; Hill, L, C. (۱۹۹۸), Geoarchaeology; the Earth ...
  • Sykes, P. M. (۱۹۰۲). “Historical Notes on South-East Persia”. Journal ...
  • Wertime, T. A. (۱۹۶۷). “A Metallurgical Expedition through the Persian ...
  • Wilkinson, C. K. (۱۹۷۳), Nishapur Pottery of the Early Islamic ...
  • نمایش کامل مراجع