بررسی برخی از اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک درجانبازان بستری در بیمارستان تخصصی اعصاب و روان ایثار اردبیل در سال ۱۳۸۴

عوارض داروئی، چهارمین تا ششمین علت مرگ و میر را در ایالات متحده آمریکا تشکیل می دهد و هزینه درمان این عوارض سالانه چهار میلیارد دلار به بیمارستان ها تحمیل می کند. برخی از این عوارض که با داروهای نورولپتیک بروز می کند، گاها کشنده بوده و یا غیر قابل برگشت می باشد و بیمار مجبور است که این عوارض را تا آخر عمر تحمل کند. اکثر این عوارض قابل شناسایی و پیشگیری است و با پایش منظم می توان از تشدید آن پیشگیری کرد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است که به بررسی و توصیف اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک در جانبازان بستری در بیمارستان تخصصی اعصاب و روان ایثار اردبیل می پردازد. نمونه های مورد مطالعه در این پژوهش شامل همه ۱۶۰ جانبازی بودند که در طول سال ۱۳۸۴ در یکی از بخش های اعصاب و روان ایثار اردبیل بستری بودند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه دو قسمتی است که قسمت اول شامل مشخصات فردی و اجتماعی و قسمت دوم، اختلالات حرکتی ناشی از داروهای آنتی سایکوتیک را می سنجد. این پرسشنامه توسط محقق از دو پرسشنامه SARS (مقیاس سنجش سمپسون، آنگوس) و AIMS (مقیاس حرکات غیر ارادی نابهنجار) تهیه شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها برای مقایسه اختلالات حرکتی در گروه های سنی مختلف، طول مدت مصرف دارو و درصد جانبازی از آزمون آماری مجذورکای استفاده شد. همچنین برای تعیین ارتباط بین سن و نمره کلی اختلالات حرکتی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد که همه جانبازان مورد پژوهش حداقل یک علامت مربوط به اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک را داشتند( ۲۳ نفر (۴/۱۴ درصد) ۱ تا ۳ علامت، ۵۸ نفر (۳/۳۶ درصد) ۴ تا ۶ علامت، ۵۶ نفر (۳۵ درصد) ۷ تا ۹ علامت و۲۳ نفر بقیه (۴/۱۴ درصد) ۱۰ تا ۱۳ علامت داشتند). در بررسی جزء به جزء اختلالات حرکتی مشخص شد، که بیشترین علامت (۹/۷۶%) یافت شده علامت تغییر حالت چهره و کمترین علامت (۵/۲۲%) گزارش شده افزایش ترشح بزاق می باشد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که، ارتباط معنی داری بین نمره کلی اختلالات حرکتی و سن جانبازان مورد پژوهش وجود داشت (۰۱/۰= P)، ولی بین اختلالات حرکتی با درصد جانبازی و یا سال های مصرف دارو ارتباط معنی داری یافت نشد. بحث: با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود که در پرونده جانبازان یک نمونه از ابزارهای ارزیابی اختلالات حرکتی داروهای نورولپتیک موجود باشد و به صورت دوره ای توسط پزشک یا پرستار تکمیل شود تا بتوان با ارزیابی زودهنگام و شناسایی افراد در معرض خطر، ارایه آموزش به بیمار و اطرافیان، تغییر نوع دارو یا تقلیل دوز دارویی مصرفی به پیشگیری ثانویه اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک اقدام کرد.