رویت خدا در پرتو آیات و روایات با تاکید بر نظر متکلمان وعرفا

ظاهر شماری از آیات قرآن بر رویت خداوند در قیامت دلالت دارد مانند آیه: «وجوه یومئذ ناضره الی ربها ناظره» (قیامت /۲۳-۲۲)؛ اما ظاهر برخی دیگر آیات از جمله آیه: «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار» (انعام /۱۰۳) رویت خداوند را انکار می­کند. آیه «الی ربها ناظره» (قیامت/۲۳) از مهم ترین آیات مورد اختلاف مفسران اشاعره، معتزله و امامیه و نیز عرفا می­باشد. در این آیه شریفه چیستی معنای واژه­های «الی» و «ناظره» مورد دقت مفسران قرار گرفته است. این آیه با عطف توجه به واژه «ناظره»، یکی از مستندات قائلین به جواز رویت خداوند از جمله اشاعره می­باشد. مفسرین معتزله و امامیه ضمن تبیین معنای صحیح آیه، قول اشاعره را نادرست اعلام کرده­اند اما خود در بیان معنای آیه دچار اختلاف شده­اند. در بیان عرفا، مفهوم رویت و نظر با آنچه که متکلمان برداشت می کند متفاوت است؛ رویت همان علم شهودی و حضوری است که جز به خود انسان و متعلقات او تعلق نمی گیرد. در این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای، به شیوه تحلیلی و مقایسه ای، سعی در بیان و بررسی اقوال مختلف مفسران داشته و با جمع­آوری تمام احتمالات معنایی به همراه گونه­های مختلف عقلی- نقلی به بررسی و تبیین این آیات پرداخته است. نتایج نشان می دهد که امکان «رویت خدا» با چشم سر، چه در این دنیا و چه آخرت، امکان پذیر نیست و نظر صحیح، انتظار کشیدن رحمت، ثواب و نعمت های خداوند می باشد.