واکاوی طریقت حروفیه در دوره عثمانی

حروفیه یکی از طریقت­های صوفیانه مهم و تاثیرگذار در تاریخ امپراتوری عثمانی بود که بررسی مناسبات آن با دولت عثمانی، جهت روشن ساختن زاویه­ای از پیوند دولت عثمانی با طریقت­های صوفیه، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زمینه­های پیدایش حروفیه به قرن ۸ ق./ ۱۴ م. در ایران برمی­گردد. آن زمان که این طریقت در آناطولی پایه­گذاری شد، توانست از طریق پیوند با بکتاشیه نفوذ خود را در قلمرو امپراتوری عثمانی گسترش داده و چندین قرن در تحولات سیاسی و اجتماعی امپراتوری عثمانی نقش داشته باشد. خواست بنیادی پژوهش حاضر، بررسی چگونگی شکل­گیری و نضج و بالندگی حروفیه در قلمرو عثمانی با نگاهی به زمینه­های پیدایش و آغاز آن و نیز روابط و تاثیرات حروفیه بر دیگر طریقت­های تصوف، بویژه بکتاشیه و همچنین نقش سیاسی و اجتماعی حروفیه در امپراتوری عثمانی می­باشد. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه­ای است. نتایج و دستاوردهای این پژوهش نشان می­دهد که از نخستین سال­های تاسیس دولت عثمانی میان این دولت و طریقت حروفیه مناسباتی وجود داشته است و داعیان حروفیه با نفوذ در قلمرو عثمانی و ایجاد روابط محکم با بکتاشیه و نفوذ در میان ملیت­های مسیحی و لشکر ینی­چری، به ترویج عقاید حروفی­گری پرداختند. حروفیان جهت دستیابی به اهداف اجتماعی و سیاسی خود، همواره در صدد فعالیت­هایی بر علیه حکومتگران عثمانی بودند. آراء و عقاید بدعت­آمیز و توطئه­گری­های آن­ها علیه دولت عثمانی باعث گردیده بود، عثمانی­ها همواره در طی قرون مختلف در پی سرکوبی و تعقیب و تعذیب آن­ها باشند.