بررسی تطبیقی چهره منصور حلاج در تذکره الاولیاء و کشفالمحجوب از منظر عرفانی

حسین بین منصور حلاج - عارف دلسوخته قرن سوم هجری- در ادبیات تصوف جایگاه والایی دارد. در بیشتر رسالهها و کتابهای عرفانی، سخنان، حالات و آرای وی ذکر شده و عمدتا به دلیل بیان شطحگونهاش- اناالحق- مورد انتقاد قرار گرفته است. هجویری در کشفالمحجوب و عطار نیشابوری در تذکرهالاولیا فصلی از کتابهایشان را به ذکر او اختصاص دادهاند. این مقاله سعی دارد با شیوه توصیفی- تحلیلی و با نگرش تطبیقی چهره حلاج را در این دو کتاب بررسی کند. پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافته است که هجویری با توجه به اعتقاد به صحو چهرهای از حلاج ترسیم میکند که با تایید کلی همراه نیست. او تنها دیندار بودن و کرامات حلاج را تایید میکند و میپذیرد که او حلولی نبوده و سخنانش قابل تاویل است. در مقابل، عطار به دلیل تمایل قوی خود به تصوف و عرفان، چهره مقدسی از وی ترسیم میکند و تلویحا تنها ایراد وی را فاش کردن اسرار الهی میداند.