اثر حفاظتی عصاره آبی سماق Rhus coriaria) بر فاکتورهای بیوشیمیایی قلب،کبد و کلیه و استرس اکسیداتیو در سمیت ناشی از دوکسوربیسین در موش های صحرایی ن ر

سابقه و هدف: دوکسوروبیسین Dox یک آنتی بیوتیک با طیف وسیعی از عملکرد ضدتوموری و ضدسرطانی (آنتی نئوپلاستیک) است و به طور گسترده در درمان سرطان استفاده می شود. مکانیزم های متعددی برای عوارض جانبی سمیت قلبی و کبدی دوکسوروبیسین از جمله تولید رادیکال های آزاد، آسیب میتوکندریایی و سمیت سلولی گزارش شده است. هدف این مطالعه تعیین اثرات حافظتی عصاره آبی سماق بر عملکرد کلیوی،کبدی و قلبی ناشی از دوکسوربیسین در موش های صحرایی بود. مواد و روش ها: در این مطالعه۲۴ سر موش صحرایی نر ۶۰ روزه نژاد ویستار به میانگین وزن ۲۰±۲۲۰ گرم به ۵ گروه به طور تصادفی (N=۶) تقسیم‎بندی شدند. در گروه کنترل، موش های صحرایی دریافت کننده محلول سالین (۱mL/kg) به صورت گاواژ ۱cc به مدت ۳۰ روز بودند. در گروه دکسوروبیسین، موش ها دکسوروبیسین (۲۵mg/kg) را به مدت ۳ روز در روزهای ۳۱ و ۳۲ و ۳۳ به صورت داخل صفاقی دریافت کردند. در گروه های پیش درمانی با سماق ۴۰۰،۲۰۰،۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم، طی دوره ۳۰ روزه سماق به صورت گاواژ روزانه ۱cc و در روزهای ۳۱، ۳۲ و ۳۳، دکسوروبیسین (۲۵mg/kg)به صورت داخل صفاقی صورت گرفت. در روز ۳۴ ام پس از تعیین وزن، موش ها کشته شده و پس از خونگیری از قلب، سرم جدا شده و پارامتر‎های بیوشیمی شامل مارکرهای کبدی (آلکالین فسفاتاز،آلانین ترانسفراز ، آسپارتات ترانسفراز) مارکرهای کلیوی شامل (اوره،کراتینین و اسید اوریک) و مارکر های قلبی شامل LDH)، (CPKبا استفاده ازکیت های پارس آزمون (تهران-ایران) و دستگاه Prerstig ۲۴i(Tokyo Boeki اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد پیش درمانی با سماق به طور معنی داری اثرات سمی دوکسوربیسین (Dox) را با کاهش سطح بالای بیومارکر و آنزیم های تشخیصی مانند LDH ، CPK ، AST ، ALT به سطح عادی محافظت کرد (P <۰.۰۵). سطح ALPسرم در گروه دوکسوربیسین کاهش معناداری یافت ولی پیش درمانی با عصاره سماق نتوانست این مارکر را به حد نرمال برساند. نتایج مارکرهای عملکردی کلیه (urea،creatinine،uric acid) نیز حاکی از افزایش معنادار آن در گروه دوکسوربیسین نسبت به گروه کنترل و به دنبال آن کاهش وابسته به دوز در گروه های پیش درمانی با سماق بود. همچنین نتایج ,DPPH MDA ,FRAP,THIOL نیز موثر و معنادار بود (P <۰.۰۵). نتیجه گیری: پیش درمانی با سماق به مدت ۳۰ روز توانست مانع بروز سمیت ناشی از دوکسوروبیسین گردد و احتمالا از طریق خواص آنتی اکسیدانی خود، سبب حفاظت قلبی ،کبدی و کلیوی نیز شده است.