تکوین خطوط مواصلاتی نواحی شرقی همدان و نقش آن در تکامل مراکز سکونتگاهی (با تاکید بر ناحیه درگزین)

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 199

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JISUT-7-2_004

تاریخ نمایه سازی: 24 آبان 1400

چکیده مقاله:

درگزین از جمله مناطقی است که در گذشته به سبب قرار گرفتن بر سر راه­های ارتباطی از اهمیت سیاسی و فرهنگی برخوردار بوده و امروزه نیز وجود بناهای تاریخی و تپه های باستانی به­جا­مانده از آن ایام  نشان از اهمیت آن در گذشته دارد. حال با توجه به اهمیت و جایگاه این ناحیه، این سوال مطرح است که چرا درگزین در قرون بعد از اسلام تاریخ ایران اهمیت داشته و نقش و جایگاه مسیرهای ارتباطی در شکل گیری سکونتگاه‎ ها و پیشرفت فرهنگی آن به چه صورتی بوده است؟ مقاله حاضر برای پاسخ گفتن به این پرسش، در صدد شناخت پیشینه تاریخی و تکوین خطوط ارتباطی و نقش آن در تکامل سکونتگاه ها و وضع فرهنگی ناحیه درگزین در قرون بعد از اسلام است. بررسی منابع تاریخی و جغرافیایی و  مسیرهای ارتباطی کنونی این ناحیه نشان می دهد که موقع جغرافیایی درگزین بر سر راه­های مواصلاتی، برخورداری از زمین های حاصلخیز و هموار و قرار گرفتن در دامنه کوه های خرقان، که برای آن یک امتیاز ژئوپولیتیکی به شمار می رود، این ناحیه را از گذشته تاکنون به محل تردد کاروان های تجاری و محل سکونت اقوام و گروه های مختلف تبدیل کرده است. امروزه نیز، با نگاهی به خطوط مواصلاتی این ناحیه و قرار گرفتن آن بر سر راه سه استان زنجان و مرکزی و قزوین، مشخص می شود که همچون گذشته دو شاخه مهم جاده ابریشم آن را از شرق و غرب احاطه کرده و عمده سکونت گاه‎های این ناحیه نیز در امتداد همین مسیرها قرار گرفته است.

نویسندگان

حبیب شرفی صفا

دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی

اسماعیل چنگیزی

استادیار تاریخ دانشگاه خوارزمی

محمدحسن رازنهان

دانشیار تاریخ دانشگاه خوارزمی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابودلف، ۱۳۴۲، سفرنامه ابودلف، تصحیح ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبایی، ...
  • ابن حوقل، ۱۳۶۶، ایران در صوره الارض، ترجمه جعفر شعار، ...
  • ابن خردادبه، ۱۳۷۱، مسالک و ممالک، ترجمه سعید خاکرند، تهران، ...
  • ابن فضلان، ۱۴۱۳، رحله ابن فضلان، تصحیح سامی الدهان، بیروت، ...
  • ابن رسته، ۱۳۶۵، الاعلاق النفیسه، ترجمه حسین قره­چانلو، تهران، امیرکبیر ...
  • قدامه بن جعفر، ۱۳۷۰، کتاب الخراج، ترجمه حسین قره­چانلو، تهران، ...
  • ابن فقیه همدانی، ۱۴۱۶، البلدان، تصحیح یوسف الهادی، ...
  • ابن خلکان، ۱۴۰۷، معجم مقیدات، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ...
  • ابن ندیم، ۱۳۴۳، الفهرست. ترجمه رضا تجدد، تهران، کتابخانه ...
  • اذکائی، پرویز، ۱۳۷۲، درگزین تا کاشان، همدان ...
  • اذکائی، پرویز، ۱۳۸۰، همدان­نامه: بیست گفتار درباره مادستان، همدان، نشر ...
  • اصطخری، ابواسحق ابراهیم، ۱۳۷۳، ممالک و مسالک، تصحیح ایرج افشار، ...
  • ایسیدور خاراکسی، ۱۳۸۷، منزلگاه های اشکانی، ترجمه علی اصغر میرزایی، ...
  • بارتولد، ولادمیر، ۱۳۵۸، تذکره جغرافیایی ایران، ترجمه حمزه سردادور، تهران، ...
  • بغدادی، عبدالمومن بن عبدالحق، ۱۴۱۲ ق، مراصد الاطلاع علی اسماء ...
  • بنداری، فتح بن علی، ۱۳۵۶، زبده النصر و نخبه العصره: ...
  • پیگولوسکایا، نینا ویکتوروونا، ۱۳۸۷، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ...
  • تاورنیه، ژان باپتیست، ۱۳۳۶، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، با ...
  • جغرافیا و اسامی دهات کشور، ۱۳۲۹، اداره کل آثار و ...
  • جوینی، عطاملک بن محمد، ۱۳۸۵، جهانگشای جوینی، به تصحیح محمد ...
  • حمدالله مستوفی، ۱۳۶۲، نزهه القلوب، به اهتمام گای لسترنج، تهران، ...
  • دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، ۱۳۶۸، اخبار الطوال، ترجمه محمود ...
  • دهگان، ابراهیم، ۱۳۴۲، گزارشنامه یا فقه­اللغه اسامی امکنه، اراک، چاپخانه ...
  • ذهبی، شمس­الدین محمد، ۱۴۰۴ ق، سیر اعلام النبلاء، تصحیح ...
  • ذهبی، شمس الدین محمد، ۱۴۱۳ ق، تاریخ الاسلام و وفیات ...
  • رافعی، عبدالکریم بن محمد (بی تا)، التدوین فی اخبار قزوین، ...
  • رشید الدین فضل­الله همدانی، ۱۳۸۵، تاریخ مبارک غازانی، داستان غازان ...
  • رضوی، ابوالفضل، ۱۳۸۸، «راه­های تجاری در عهد ایلخانی»، کتاب ماه ...
  • سمعانی، عبدالکریم بن محمد، ۱۳۹۹ ق، الانساب، تصحیح عبدالرحمن بن ...
  • سبط ابن عجمی، احمد بن ابراهیم، ۱۴۱۷ ق، کنوز الذهب ...
  • شفیعی کدکنی، محمد رضا، ۱۳۹۳، «مقامات ابوعلی قومسانی»، بخارا، ش ...
  • صابری همدانی، احمد، ۱۳۸۱، تاریخ مفصل همدان، ج۱، تهران، انتشارات ...
  • صفدی، خلیل بن ایبک، ۱۴۰۲ ق، الوافی بالوفیات، تصحیح ریتر ...
  • طبری، ۱۸۷۹، تاریخ الامم و الملوک، تصحیح دوخویه و دیگران، ...
  • العفانی، سید حسین، ۱۴۲۵ ق، فرسان النهار من الصحابه الاخیار، ...
  • فرای، ریچارد، ۱۳۶۸، میراث باستانی ایران، ترجمه مسعود رجب­نیا، تهران، ...
  • فرشاد، مهدی، بی تا، تاریخ مهندسی در ایران، بنیاد نیشابور ...
  • قمی، حسن بن محمد، ۱۳۶۱، تاریخ قم، تصحیح سید جلال­الدین ...
  • لسترنج، گای، ۱۳۳۷، جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه ...
  • مجمل التواریخ والقصص، ۱۳۱۸، تصحیح ملک­الشعرای بهار، تهران، کلاله خاور ...
  • مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، ۱۳۴۷، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم ...
  • معین، محمد، ۱۳۷۱، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، ۱۳۶۱، احسن التقاسیم فی معرفه ...
  • نویان، مهرالزمان، بی تا، نام مکان­های جغرافیایی در بستر زمان، ...
  • یاقوت حموی، ۱۳۶۵، معجم البلدان، تهران، انتشارات اسدی ...
  • یاقوت حموی، ۱۳۹۹ ق، مختصر البلدان، الجزء الرابع، بیروت، دار ...
  • Belfour, F. C. (Ed.), ۱۸۳۰, The life of sheikh Mohammed ...
  • Crone, P., ۲۰۱۲, The Nativist Prophets of Early Islamic Iran: ...
  • Dehkordi, S. K., ۲۰۱۷, “Iranian Seljuk Architecture with an Emphasis ...
  • Ladjal, T. et al., ۲۰۱, “Asian Hajj Routes: The Reflection ...
  • Lotfalikhani, E., and A. Danaeinia, ۲۰۱۷, “Typology Architecture of the ...
  • Minorsky, V., ۱۹۵۵, “The Qara-Qoyunlu And The Qutb-Shahs,” Bulletin of ...
  • Masson, C., ۱۸۵۰, “Illustration of the route from Seleucia to ...
  • Medvedskaya, I. N., ۲۰۰۲, “Were the Assyrians at Ecbatana?,” The ...
  • Ouseley, W., ۱۸۳۲, The geographical works of Sádik Isfaháni, London ...
  • Radner, K., ۲۰۰۳, “An Assyrian View on the Medes,” in Lanfranchi, ...
  • Rahimi, A., ۲۰۱۵, “The Significance of Routes and Commercial Centers ...
  • Sheikh, A. H. S., and M. A. Kaw, ۲۰۱۲, Revival ...
  • Schwartz, P., ۱۸۹۶-۱۹۳, Iran im Mittelalter, nach den arabischen Geographen, ...
  • Tucker, J., ۲۰۱۵, The Silk Road - Central Asia: A ...
  • Tomaschek, W., ۱۸۸۳, Zur Historischen Topographie von Persen, Wien ...
  • نمایش کامل مراجع