مروری بر دستاوردهای تحقیقاتی پرورش قزل آلای رنگین کمان(Oncorhynchus mykiss) در آب های لب شور داخلی ناحیه مرکزی ایران

 آبزی پروری در آب های داخلی با هدف تولید گوشت، ایجاد اشتغال و درآمدزایی اهمیت زیادی دارد. یکی از فعالیت های مرتبط با صنعت آبزی پروری در آب های داخلی، بهره برداری اقتصادی از آب های زیرزمینی مناطقی است که تحت تاثیر شوری قرار گرفته اند. این مسیله از نقطه نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی دارای اهمیت زیادی است. در میان آبزیان پرورشی کشور، ماهی قزل آلا به عنوان یکی از با ارزش ترین آن ها است و از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. قزل آلای رنگین کمان یکی از گونه های مقاوم به شوری است و بهترین عملکرد رشد را در آب های لب شور دارد. با توجه بوجود منابع غنی آب های شور زیرزمینی در استان یزد، برای اولین بار در کشور پرورش قزل آلای رنگین کمان در آب های لب شور داخلی در منطقه بافق مورد بررسی قرار گرفت و به دنبال موفق بودن آزمایش اولیه، مجموعه ای از مطالعات تکمیلی طی ده سال اخیر با هدف شناخت بهتر احتیاجات این ماهی در شرایط آب لب شور، بهینه سازی روش پرورش و افزایش تولید انجام شد. براساس نتایج به دست آمده در آزمایش اولیه، ماهی قزل آلای رنگین کمان بخوبی با شرایط آب لب شور زیرزمینی (با شوری ۱۴ گرم در لیتر) بدون هیچ تلفاتی، سازگار شده و رشد مطلوبی داشته است. هم چنین استفاده از آن در استخرهای خاکی در نیمه دوم سال به عنوان سیستم پرورش در این شرایط محیطی معرفی گردید. بررسی نیازهای پروتیین و انرژی مورد نیاز ماهی قزل آلا نشان داد استفاده از سطح ۳۵ درصد پروتیین و انرژی ۴۷۵۰ کیلو کالری بر کیلوگرم، بهترین رشد این ماهی را در آب لب شور به همراه دارد. استفاده از روش های مختلف افزایش تولید نشان داد که استفاده مجدد از پساب استخرهای خاکی و ایجاد محیط محصور (net pen) نسبت به استفاده از تجهیزات هوادهی نتایج بهتری را در عملکرد رشد به همراه دارد. با بررسی روند تکامل گناد و بلوغ جنسی قزل آلا در آب لب شور مشخص گردید رشد و توسعه شاخص های گنادیک و سوماتیک ماهی قزل آلای رنگین کمان در این محیط سرعت بیش تری نسبت به آب شیرین داشته و بلوغ سریع تر رخ می دهد. با توجه به بررسی های انجام شده و نتایج حاصله، این ماهی قابلیت بالایی برای پرورش در آب های لب شور داخلی دارد و راهکاری مناسب و عملی جهت توسعه آبزی پروری در آب هایی داخلی است. هرچند این مطالعات براساس استفاده از آب های گرم و شور زیرزمینی صورت گرفته که عمدتا در مناطق دارای اقلیم گرم و خشک وجود دارند، ولی با توجه به تنوع بالای کیفیت منابع آب های شور داخلی لازم است تحقیقات در این زمینه ادامه یافته و راهکارهای مختلف متناسب با شرایط منطقه ای مورد بررسی قرار گیرند.