بررسی تطبیقی انتلکتوئلیسم ایرانی - عراقی در رمان های «دایی جان ناپلئون» نوشته ایراج پزشکزاد و رمان «بابا سارتر» نوشته علی بدر

درباره انتلکتوئلیسم پژوهش های ارزشمندی در رمان های عربی انجام شده است. نوشتار پیش رو نیز می­کوشد تصویری از انتلکتوئلیسم ایرانی - عراقی را از راه مطالعه دو رمان «دایی جان ناپلئون» نوشته ایرج پزشکزاد و رمان «بابا سارتر» اثر نویسنده عراقی علی بدر ارائه دهد. با این تعریف که انتلکتوئلیسم با مفهوم روشنفکر تفاوت دارد و منظور فرهنگ سنتی است که برخی فرهیختگان بی آنکه از آن نشانی داشته باشند، مدعی آن هستند. در این راستا وجوه اشتراکات فرهنگی بین ایران و عراق بررسی می شود تا از این رهگذر تصویری از دوره فوکلیسم به­قول ایرانی ها و افندی (کت و شلوارپوش) در گفتار عربی که بر این دو جامعه حاکم بود، ارائه شود. این پژوهش تطبیقی براساس مکتب آمریکایی برای تبیین مشترکات ادبی بین دو رمان تهیه شده و کوشد با درنظرداشتن افکاری که هردو نویسنده درباره انسان فرهیخته دارند، بر مشترکات انتلکتوئلیسم تمرکز نماید. در این راستا موضوعات مختلفی همچون غربت از خویشتن و خانواده، غش، حقیقت، فرهنگ، سطحی نگری شفاهی، روشن فکری، تصویرشناسی من و دیگری و سانچویی در دو رمان پیش­گفته که با پدیده انتلکتوئلیسم در دو کشور ارتباط دارد، بررسی و تحلیل می شود؛ همچنین با بررسی مفهوم فرهیخته و متفکر، تصویری از فرهیختگان در جامعه ایرانی و عربی و نیز فرهیخته گوشه گیری که در انزوا زندگی می کند و ادعا دارد از جامعه اش با فرهنگ تر است ارائه می شود. نتایج نشان می دهد که هردو نویسنده می خواهند زمانه فرهنگی حاکم بر دهه پنجاه و شصت میلادی را نشان دهند تا تصویری واضح از انتلکتوئلیسم دو کشور ایران و عراق ارائه کنند.