دلالت تقدیم و تاخیر در سیاق نفی و اثبات از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی

در مقاله حاضر، دلالت تقدیم و تاخیر در ساختار جمله های مثبت و منفی از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی بررسی شده است. تقدیم و تاخیر، موضوعی بلاغی و یکی از مباحث اصلی دستور زایا گشتاری است. جرجانی اعتقاد دارد که ترتیب کلمات در ترکیب، براساس معنا صورت می گیرد و بر این نکته تاکید می کند که اگر ترتیب کلمات در جمله براساس معنا نبود، تقدیم و تاخیر هیچ ارزش دلالی و معنایی نداشت. وی با ژرف نگری، اغراض نحوی و بلاغی و معنایی تقدیم و تاخیر را اثبات می کند و با آوردن شواهد و مثال های فراوان، تلاش می کند دیدگاه خود را در باب تقدیم و تاخیر تشریح کند، و به معنا در ساخت جمله، توجه ورزد. این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه می رسد که بسیاری از آرا و دیدگاه های جرجانی، ارتباط تنگاتنگی با جدیدترین نظریات زبانی دارد. عبدالقاهر نیز به ساختار کلام، مبانی دستور زایا گشتاری، وحدت بین لفظ و معنا (مباحث فرمالیستی)، بافت زبانی و غیرزبانی و... اهتمام ورزیده و معتقد است در فرایند فهم متن، باید به همه این عناصر توجه کرد.