بررسی قاعده قوامیت مردان بر زنان از منظر تفاوت های زیستی

زمینه و هدف: قاعده فقهی قوامیت رجال بر زنان بر اساس آیه ۳۴ سوره مبارکه نساء است که منشا قواعد و قوانین بسیار در فقه و حقوق به ویژه در حقوق خانواده و روابط زن و مرد شده است. سرپرستی مرد بر زن در نظام اسلامی در مواردی از قبیل تمکین زن از شوهر؛ تعیین محل سکونت؛ حق مخالفت مرد با شغل زن؛ تابعیت؛ ولایت شوهر بر اطفال و ... جلوه کرده است. لذا این سوال مطرح است که آیا این قاعده می تواند علت سرپرستی مردان بر زنان باشد؟روش شناسی: این مقاله به شیوه تحلیلی- توصیفی نگارش یافته است.یافته ها و نتایج: بعضی دیدگاه ها در تفسیر آیه «بما فضل الله بعضهم علی بعض» بیش از ده مورد را در اثبات برتری مردان بر زنان برشمرده اند؛ برتری در عقل، زیادی دین و یقین در مردان، تحمل شداید و کارهای سخت و سنگین، فیزیک بدنی مردان، پرداخت نفقه و مخارج خانه و در آخر حکم و امر الهی. عده ای معتقدند؛ بهترین تفسیر از آیه مذکور، با توجه به سیاق آیات قبل و بعد و حتی صدر و ذیل آیه، مربوط به روابط زن و مرد در خانواده است. عده دیگر با تعمیم علت هایی همانند قوای عقلانی، حکم آیه را به جامعه تسری داده و معتقد به سرپرستی نوع مردان بر نوع زنان هستند، گرچه دلایل علمی محکمی وجود دارد که تفاوت زیستی مردان و زنان را جز در امور جنسی، به شدت نفی می کند.