بررسی ماهیت ارش عیب

اینکه ارش در خیار عیب درواقع ضمان نقص مبیع است تردیدی نیست . ولی ماهیت آن از آن جهت که ضمان معاوضی حقیقی باشد یا ضمان لبی در عالم عقل، چنانکه بعض از فقها به آن اشاره کرده اند و یا اینکه ضمان ید است مطلب محل اختلاف است و ثمره آن، در مطابق اصل بودن یا استثناء بودن ارش عیب است که دراین تحلیل، به آن پرداخته شده است و از منظر قانون مدنی نیز مطلب از دیدگاه حقوقی مورد بررسی قرار گرفته است.حاصل آن که اگر وصف سلامت مبیع از اوصاف اساسی و جانشین ذات باشد فقدان آن علامت ان است که بایع عملا التزام خویش را ایفا ننموده است و عقد بیع هم در این حالت باطل تلقی می شود .و اگر وصف سلامت جزیی از مبیع باشد کشف عیب از باب ضمان معاوضی موجب تبعض صفقه است و بیع به نسبت فقدان وصف باطل شده و آن بخش از ثمن نیز که به ازائ آن است به ملکیت بایع در نمی اید و کما کان در ملکیت مشتری باقی می ماندامری که حسب ظواهر نصوص شرعی و مفاد قانونی نمی توان به آن ملتزم شد. بنابراین در این بین نظریه غرامت بودن ارش عیب با مبنای رفع ضرر موجه می نماید.