اثر کاربرد کود سبز لگوم و سیستم های مختلف خاک ورزی بر جنبه های زراعی، اکولوژیکی و فیزیکوشیمیایی خاک در کشت ذرت

چکیدهسابقه و هدفذرت به عنوان یکی از مهمترین غلات پرتوقع و استراتژیک در جهان محسوب می شود که نیاز زیادی به کود نیتروژن داشته و اغلب این نیاز با کودهای شیمیایی تامین می شود. علاوه بر نیاز به انرژی فسیلی زیاد جهت تولید کودهای شیمیایی، از آن ها به عنوان یکی از آلاینده های مهم زیست محیطی نیز نام می برند (۲۳). از ین رو کودهای آلی از جمله کودهای سبز خانواده لگوم می توانند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی محسوب شوند. همچنین انجام عملیات خاک ورزی حفاظتی که با مدیریت مناسب بقایای گیاهی همراه می گردد راهکاری مناسب در جهت جلوگیری از حذف بقایا در کشاورزی پایدار به شمار رفته و نقشی مهم در بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی خاک و نهایتا افزایش عملکرد گیاه زراعی دارد (۲۲). لذا توسعه و ترویج استفاده از کود سبز و عملیات خاک ورزی حفاظتی امری ضروری محسوب می شود. از این رو تحقیق حاضر به بررسی اثر کاربرد کودهای آلی بر عملکرد ذرت در شرایط سطوح مختلف خاک ورزی پرداخته است.مواد و روش هااین آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ در مزرعه ای واقع در روستای قلعه نو شهرستان زهک اجرا شد. کود سبز مورد استفاده گیاه ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa) بود. تیمارهای آزمایشی شامل کود سبز در دو سطح کاربرد کود سبز و عدم کاربرد کود سبز به عنوان فاکتور اصلی و عملیات خاک ورزی در سه سطح بدون خاک ورزی، کم خاک ورزی و خاک ورزی رایج به عنوان فاکتور فرعی بودند. در این آزمایش صفات زراعی ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تازه، خشک و دانه ذرت؛ صفات اکولوژیکی شامل زیست توده علف هرز، تشعشع فعال فتوسنتزی، درصد رطوبت و دمای خاک و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک نظیر تخلخل، وزن مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد نیتروژن و کربن آلی خاک مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با نرم افزار SAS انجام گرفت.یافته هانتایج آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تازه و خشک و عملکرد دانه ذرت، بیشترین میزان جذب تشعشع فعال فتوسنتزی، درصد تخلخل خاک، درصد کربن آلی و نیتروژن خاک تحت تاثیر تیمار خاک ورزی رایج همراه با کاربرد کود سبز بدست آمد و تفاوت آماری معنی داری بین کاربرد کود سبز در شرایط شخم رایج و شخم حداقل وجود نداشت. کمترین مقادیر صفات فوق نیز در تیمار عدم مصرف کود سبز و بدون خاک ورزی حاصل شد. همچنین تیمار استفاده از کود سبز و سیستم بدون شخم سبب حصول بیشترین درصد رطوبت خاک و کمترین میزان دمای خاک گردید. در رابطه با زیست توده علف هرز نیز مشخص شد استفاده از خاکورزی رایج، زیست توده علف های هرز را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، اما کاربرد کود سبز هیچ تاثیر معنی داری بر زیست توده علف های هرز نداشت.نتیجه گیریدر این آزمایش نشان داده شد که استفاده از کود سبز از طریق افزایش میزان ماده آلی خاک و بهبود ساختمان خاک میزان دسترسی به عناصر غذایی به ویژه نیتروژن را برای گیاه افزایش داده که باعث بهبود رشد و عملکرد گیاه می شود. همچنین افزایش میزان تخلخل خاک و کاهش وزن مخصوص ظاهری خاک تحت تاثیر شخم سطحی منجر به بهبود ساختمان خاک شده و میزان نفوذپذیری ریشه در خاک را افزایش می-دهد که این موضوع امکان جذب آب و عناصر غذایی را برای گیاه بیشتر فراهم می نماید. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده از این آزمایش می توان چنین پیشنهاد کرد که ترکیب استفاده از کود سبز همراه با شخم سطحی می تواند عملکرد مطلوبی را در کشت ذرت در منطقه مورد مطالعه ایجاد نماید.