اثر مانده گندم غنی سازی شده با استرپتومایسس و اوره بر فسفر قابل جذب و برخی شاخص های میکروبی خاک در شرایط آزمایشگاهی

سابقه و هدف: خاک به عنوان یک سیستم زنده یکی از عوامل موثر در تعادل اکوسیستم است و فرایندهای بی شماری به ویژه در مقیاس کوچک در آن جریان دارد. ریزجانداران خاک نقش مهمی در حفظ کیفیت خاک از راه تجزیه مواد آلی و گردش چرخه عناصر غذایی دارند. کاربرد ریزجانداران در اکوسیستم هایی که پایداری جامعه زیستی آن ها در پی مصرف بیش از اندازه ی کودها، شوری و سموم شیمیایی به شدت دچار تزلزل شده است، منجر به بهبود کارایی مصرف عناصر غذایی، کنترل زیستی آفات و بیماری ها می گردد. مواد آلی فعالیت میکروبی خاک را افزایش می دهد از سوی دیگر، افزودن ریزجانداران به مواد آلی موجب افزایش آزادسازی عناصر غذایی از مواد آلی می گردد. به سبب درک اهمیت نقش ریزجانداران در رهاسازی انرژی و عناصر غذایی در خاک، در سال های اخیر توجه روزافزون به برآورد زیست توده میکروبی در خاک شده است. از این رو هدف این پژوهش، بررسی اثر مانده گندم مایه زنی شده با استرپتومایسس و اوره بر فسفر فراهم، تنفس میکروبی، کربن زیست توده میکروبی، ضریب متابولیک و زمان بازگشت زیست توده میکروبی بود.مواد و روش ها: آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل و در سه تکرار در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی انجام شد. فاکتورها شامل دو سطح اوره (صفر و ۶/۱ گرم در ۱۰۰ گرم کاه گندم)، دو سطح استرپتومایسس (صفر و ۵ درصد) و دو سطح مانده گیاهی (یک درصد و بدون مانده کاه گندم) بود. کاه گندم با مقادیر مشخصی از کود اوره و مایه زنی استرپتومایسس تیمار گردید. سپس کاه تیمار شده، با خاک کاملا مخلوط شد. برای فعال سازی جمعیت میکروبی، رطوبت خاک در پیرامون ۷۰ درصد گنجایش مزرعه تنظیم و مخلوط ها به مدت ۲ هفته در دمای اتاق نگه داری شدند. پس از آن مخلوط ها به مدت ۹۰ روز در دمای ۲±۲۵ درجه سلسیوس گرماگذاری شدند. سپس کربن زیست توده میکروبی و فسفر فراهم در سه دوره به صورت ماهانه و تنفس میکروبی به صورت هفتگی اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مایه زنی استرپتومایسس، افزودن مانده گیاهی کاه گندم و اوره باعث افزایش غلظت فسفر قابل دسترس، تنفس میکروبی و کربن زیست توده میکروبی خاک گردید. در این آزمایش مقدار تنفس میکروبی و کربن زیست توده میکروبی با افزودن هم زمان استرپتومایسس، مانده گیاهی و اوره به خاک بیش ترین بود و تاثیر مایه زنی استرپتومایسس به مانده گیاهی گندم بر پارامترهای مورد بررسی بیشتر از اوره بود. کمترین مقدار تنفس میکروبی، کربن زیست توده میکروبی و فسفر در خاک شاهد (بدون اوره، استرپتومایسس و مانده گیاهی) بود. افزدون مانده گیاهی کاه گندم به خاک با تامین سوبسترای مورد نیاز، تنفس میکروبی و کربن زیست توده میکروبی را افزایش داد. همچنین استفاده از کاه گندم و اوره منجر به افزایش فسفر فراهم خاک گردید.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که در خاک های با محدودیت کربن آلی، افزودن استرپتومایسس و کود اوره به مانده گیاهی کاه گندم باعث افزایش تنفس و کربن زیست توده میکروبی در خاک شد. همچنین افزدون مانده گیاهی کاه گندم به خاک افزایش فسفر فراهم خاک را به همراه داشت. تیمار کردن خاک با جدایه استرپتومایسس نیز افزایش فسفر فراهم خاک را به همراه داشت که این افزایش در مانده گیاهی تیمار شده با جدایه استرپتومایسس محسوس تر بود. بنابراین در خاک هایی با محدودیت کربن، افزایش سطح ماده آلی و غنی سازی آن، می تواند منجر به افزایش فعالیت میکروبی و پتانسیل های زیستی در خاک گردد.