بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر دبی رودخانه با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز لکشا نکارود)

یکی از عوامل تاثیرگذار در تغییر روند رژیم جریان رودخانه ها، تغییر کاربری اراضی در سطح حوضه است. در این مطالعه برای بررسی تغییرات کاربری اراضی حوضه، از تصاویر سنجنده های TM لندست و LISS III ماهواره IRS-۱D مربوط به سال های ۱۹۸۴ و ۲۰۱۲ در محیط نرم افزارهای پیشرفته سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شده است؛ به گونه ای که پس از اعمال تصحیح ها و آنالیزهای مختلف بازسازی و نمونه برداری تصادفی از واحدهای کاربری اراضی، طبقه بندی برای هر دو تصویر با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال انجام شد. با پردازش های مختلف، بهترین ترکیب باندی، باندهای ۱، ۴ و ۷ تصویر TM با ضریب کاپای ۸۶/۰، ضریب کلی ۷۵/۹۲ و باندهای ۲، ۳ و ۴ تصویر LISSIII با ضریب کاپای ۸۷/۰، ضریب کلی ۴۷/۹۱ انتخاب شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در این دوره ۲۸ ساله، سطح جنگل های زیرحوضه لکشا به مقدار ۱۰۴۲ هکتار (۷۹/۴%) کاهش، ۲۹۷ هکتار (۳۳/۳۴%) از اراضی بدون پوشش گیاهی و ۷۴۵ هکتار (۶۳/۲۸%) از اراضی کشاورزی نیز افزایش یافته است. نتایج حاصل از واسنجی مدل پس از بهینه سازی پارمترهای شماره منحنی و زمان تاخیر حوضه نشان داد که تغییر کاربری اراضی در این فاصله زمانی، میزان دبی اوج و رواناب را در محل خروجی حوضه به ترتیب از ۵/۳۶ مترمکعب بر ثانیه و ۴/۷۸ میلیون مترمکعب در سال ۱۹۸۴ به ۹/۶۹ مترمکعب بر ثانیه و ۵۵/۱۱۹ میلیون مترمکعب در سال ۲۰۱۱ افزایش داده است.