بررسی مکانیسم مولکولی کاهش بیوسنتز آفلاتوکسین B۱ تحت تاثیر عصاره های گیاهان دارویی انجدان طیب (Heracleum persicum) و حرمل (Peganum harmala) برگرفته از دانش طب سنتی ایرانیان

سابقه و هدف: (AFB۱) Aflatoxin B۱تولیدشده توسط چندین گونه از آسپرژیلوس، مشکل و تهدید جدی در زمینه کشاورزی و پزشکی می باشد و به علت خصوصیات کارسینوژنیک، موتاژنیک، تراتوژنیک، سمیت کبدی و نقص سیستم ایمنی جزو کلاس اول مواد سرطان زای انسانی طبقه بندی شده است و بسیاری از محصولات کشاورزی را در سراسر جهان آلوده می کند. استفاده از ترکیبات طبیعی که قادر به جلوگیری از تولید آفلاتوکسین هستند، می تواند یک استراتژی جایگزین برای محدودکردن آلودگیهای مواد غذایی و خوراک دام در راستای کشاورزی پایدار باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه با استناد به گیاهان دارویی استفاده شده در کنترل آفات که در منابع مکتوب طب و کشاورزی سنتی ایران ذکر شده بود، اثر مهار رشد قارچی و ممانعت از تولید آفلاتوکسین B۱ توسط عصاره های گیاهان دارویی گلپر (Heracleum persicum) و اسپند (Peganum harmala) بررسی شد. همچنین بررسی مکانیسم های مهار رشد قارچ و مهار بیوسنتز AFB۱ در سطح مولکولی و رونویسی، توسط آنالیز LC-MS و آنالیز ژنی برخی از ژن های کلیدی (aflM، aflP و aflR) موجود در خوشه ژنی تولید AFB۱ موردمطالعه قرار گرفت. یافته ها: نشان داده شد که عصاره های گیاه دارویی گلپر در غلظت ۴ و اسپند در غلظت ۶ میلی گرم در میلی لیتر اثر مهارکنندگی ۱۰۰ درصد تولید آفلاتوکسین B۱ را با وجود عدم ممانعت از رشد کامل قارچ دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که اضافه شدن ۴ میلی گرم در میلی لیتر عصاره گلپر در محیط کشت قارچ Aspergillus flavus تقریبا به مهار کامل بیان ژن های aflM، aflP منجر می شود. در حضور عصاره های موردمطالعه، سطح بیان ژن های aflM، aflP و aflR موجود در خوشه ژنی بیوسنتز AFB۱ کاهش یافت و در برخی غلظت ها متوقف شد. نتیجه گیری: براساس مطالعه حاضر نشان داده شد که مهار بیوسنتز آفلاتوکسین به دلیل کاهش سطح بیان ژن های موجود در خوشه ژنی بیوسنتز آفلاتوکسین در اثر غلظت های ذکرشده عصاره های گلپر و اسپند اتفاق می افتد. در میان ژن های موردمطالعه ژن aflP بیشترین هماهنگی را با کاهش تولید آفلاتوکسین نشان داد. نتایج این مطالعه می تواند شواهدی بر کارا بودن استفاده از این ترکیبات در مواد غذایی، خوراک دام و گیاهان دارویی مستعد به این آلودگی باشد.