مصاحبه با دکتر ناصر جمال زاده؛ دموکراسی در منظر اندیشمندان شهیر شیعه

بحث درباره نقش مردم در حکومت و نیز مفهوم دموکراسی بیش از یک قرن است که به طور جدی وارد ادبیات سیاسی کشور ما شده است. به لحاظ زمانی، علمای شیعی از زمان نهضت مشروطیت به بعد، این مباحث را مورد توجه قرار دادند و به نظریه پردازی، با نگاه دینی، پرداختند که کسانی چون آخوند خراسانی، میرزای نائینی، شیخ فضل الله نوری و امام خمینی در این زمینه نامبردارند. به عنوان نخستین سوال از جنابعالی می پرسیم که متفکران شیعی در یک قرن اخیر چه برداشتی از مفهوم دموکراسی داشته اند؟ ; در پاسخ به این سوال لازم می دانم ابتدا دو مقده را ذکر کنم. مقدمه اول اینکه دموکراسی از جمله واژه های سیاسی است که در طول زمان، از لحاظ مفهومی، دستخوش تغییر بسیار شده است و اجماع نظری درباره معنای آن وجود ندارد. سرنوشت این مفهوم مانند بسیاری دیگر از مفاهیم و واژه های سیاسی نظیر امنیت، آزادی و انقلاب است که برداشت امروز ما از آنها غیر از برداشت گذشتگان ماست.