بررسی هیدروپلیتیکی حوضه های غرب کشور(نمونه: زاب، سیروان و الوند)

در سایه ی افزایش رشد مصرف آب، سوء مدیریت، رشد جمعیت دنیا و افزایش شهرنشینی و همچنین پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی در بیشتر نقاط جهان، کارشناسان معتقدند که منابع آب در قرن بیست و یکم، یکی از چالش برانگیز ترین صحنه های حیات بشریت را رقم خواهدزد. کشور ایران با آن که بنا به موقعیت جغرافیایی خود در کمربند خشک کره زمین قرار گرفته است، ولی با توجه به ویژگی های توپوگرافیک خود سالانه حدود هشت میلیارد مترمکعب آب را به خاطر جریان رودهای مرزی خود به سوی عراق از دست می دهد. بنابراین لازم است که از این منبع عظیم طبیعی که همه ساله از کشور خارج می شود، استفاده ی مطلوب به عمل آید. اما استفاده از این منابع آب پیامدهایی را از نظر هیدروپلیتیک، چه در بعد داخلی و چه در بعد خارجی، در پی خواهد داشت که اولین نمونه ی آن تاثیرگذاری بر نحوه ی روابط ایران با عراق است. روابط دو کشور ایران و عراق که طی چندین دهه بر اثر عوامل ژئوپلیتیک بحرانی بوده است، به نظر می رسد این بار تحت تاثیر مساله ی آب قرار گیرد، زیرا عراق که به دلیل اقدامات ترکیه در حوضه ی رودهای دجله و فرات با مشکل آب رو به رو شده است، گمان می رود در برابر پروژه های انتقال آب مورد نظر ایران در حوضه ی رودهای زاب کوچک، الوند و سیروان واکنش نشان داده و دست به اقدامات بازدارنده بزند. از سوی دیگر موقعیت جغرافیایی این حوضه ها در غرب کشور که بیشتر منطبق بر مناطق کرد سنی مذهب هستند، می تواند بر تحریک کردهای منطقه دامن بزند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پی بررسی هیدروپلیتیک این حوضه ها و پیامدهای آن و ارایه ی راهکارهایی درباره ی نحوه ی اجرای پروژه های کنترل آب و کاهش هزینه های سیاسی و اجتماعی آنهاست. کلید واژه ها: ایران، عراق، هیدروپلیتیک، بحران آب، غرب کشور، کردها، حوضه های آبی زاب، سیروان و الوند.