تصمیمات ، چالش ها و آسیب های دادیاری در نظام قضایی ایران

وکلای عمومی سابق با نام امروزی دادیار صاحب منصبی است که به نمایندگی از طرف دادستان انجام وظیفه می کند دادیار به عنوان یکی از مقامات دادسرا در حقیقت جانشین و نماینده قضایی دادستان است تحت نظارت و ریاست وی انجام وظیفه می نماید و از جهت اظهار نظر تابع دادستان است بر خلاف قضات دادگاه که از استقلال کافی برخوردارند و در انجام دادن وظایفشان از مقام دیگری دستور نمی گیرند. دادیار یکی از مقامات دادسرا است که با داشتن ابلاغ قضایی زیر نظر دادستان انجام وظیفه می کند و از استقلال و قدرت مخالفت با دادستان برخوردار نیست و عمده تصمیمات قضایی او باید به تایید دادستان برسد از این حیث فرض اختلاف فی مابین این دو منتفی بوده و در صورت اختلاف، نظر دادستان متبع خواهد بود. دادیار در موارد بسیاری تحقیق مقدماتی جرایم را به عهده دارد، در عمل از استقلال برخوردار نیست و قرارهای نهایی دادیار و همچنین قرارهای منتهی به بازداشت دادیار باید به تایید دادستان برسد و این عدم استقلال و لزوم تبعیت ناشی از « ذات سمت دادیاری » است ، ذات سمت دادیاری جانشینی و نمایندگی دادستان است این جانشینی نمایندگی اقتضاء دارد که کلیه دادیاران صرف نظر از وظیفه ای که به آنها سپرده شده است در تصمیمات و قرارهای خود تابع نظر قضایی دادستان به عنوان رئیس دادسرا باشند . نتایج پژوهش حاکی از آن است عدم استقلال مقام دادیاری موجب تضعیف کارایی و کارآمدی آن در انجام تحقیقات مقدماتی است همچنین قرار داشتن دادیار در نهاد دادستانی که زیر مجموعه دادستان به عنوان یکی از اصحاب دعوی است متنضمن ایرادات حقوقی و فنی می باشد.