جایگاه سالمندان و نحوه تعامل با آنها در روایات اهل بیت (ع) (مطالعه مروری)

مقدمه: سالمندان، بخشی از اقشار جامعه بشری را تشکیل می دهند. در فرهنگهای و آیین های مختلف دینی و غیردینی، برای این قشر، جایگاه و احترامی خاص در نظر گرفته شده است. سالمندان، نظر به تجربه فراوان و چشیدن سرد و گرم روزگار، می توانند الگوهایی ارزنده و بسیار راهبردی در جهت پیشرفت و ارتقاء همه ابعاد زندگی بشر (اعم از دینی و غیردینی) باشند. در دین اسلام که بر پایه مهر و تکریم استوار است، این گروه سنی از احترام و ارزش ویژه ای برخوردارند. در روایات اهل بیت (ع) ابعاد مختلفی از جایگاه سالمندان در جامعه و لزوم پاسداشت شان آنها مشاهده می شود. این فراوانی و بسامد نقش ایجاب می کند که جایگاه آنان و کارکردشان در میراث دینی، مورد توجه و تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش کوشش شده تا این مهم صورت پذیرد. روش: تحلیل داده ها در این پژوهش، توصیفی تحلیلی و از نوع تحلیل اسنادی است. بر این اساس، با تکیه بر اسناد کتابخانه ای و نرم افزاری، روایات اهل بیت (ع) مرتبط با موضوع سالمندان، از منابع روایی کهن و تخصصی فریقین (شیعی و سنی) استخراج شده و پس از دسته بندی و واکاوی محتوایی، مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: بر اساس پژوهشهای صورت گرفته و نیز بررسی های انجام شده در پژوهش حاضر می توان گفت: میان رشد و بالندگی جوامع بشری با میزان تکریم سالمندان و بهره مندی از تجارب و آموزه های آنان نسبت مستقیمی وجود دارد؛ به بیان دیگر، سالمندی، دوره ازکارافتادگی و انزوا نیست، بلکه دوران خدمت و نقش آفرینی در شکلی متفاوت و آن کمک به افزایش سطح آگاهی عمومی و تخصصی جوانان و میان سالان است. با این وصف، در آموزه های اسلامی، افزون بر حفظ احترام و تکریم سالمندان، برای آنان جایگاهی هدایت گرانه در نظر گرفته شده است. تجربه سالمندان، روند رشد و پیشرفت جوامع بشری را تسریع می نماید. در نگرش دینی، سالمندان ازکارافتاده و بی مصرف نیستند، بلکه ثمره یک عمر تجارب اندخته آنان هدایتگر جوامع بشری در همه عرصه هاست. نتیجه گیری: سالمندان، مرجعیت علمی و معرفتی جوامع بشری را بر عهده دارند. تجربیات آنها به عنوان رهاوردی ارزنده، و گامی بلند برای فتح قله های جدید علم و فرهنگ است. میان افزایش سن، با فزونی عزت و احترام در دین اسلام، نسبت مستقیمی وجود دارد؛ بدین معنا که سالمندی در دین اسلام، دوران عزت، بزرگ داشت و اشتراک گذاری تجربیات با نسل نوپای جامعه است.