کاربرد مدل­ های ریاضی در توصیف توزیع اندازه ذرات در رسوبات پشت بندهای رسوب­ گیر متوالی

یکی از خصوصیات کلیدی رسوبات، توزیع اندازه ذرات آن­ ها است که بسیاری از ویژگی­ های فیزیکی و شیمیایی را تحت تاثیر قرار می­ دهد. در این پژوهش توزیع اندازه ذرات رسوبات سطحی انباشته شده در پشت بندهای رسوب­ گیر مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور دو آبراهه در منطقه­ نوشان ارومیه که به ­ترتیب دارای سه و چهار بند سنگی ملاتی بودند، انتخاب شده و توزیع اندازه ذرات رسوب پشت آن­ ها با اندازه ذرات خاک­ دامنه مشرف به بندها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ذرات رسوب پشت بندها در مجموع نسبت به ذرات خاک دامنه، اندازه درشت­ تری داشته و دارای بافت شنی-لومی و شنی هستند. در بندهای نیمه­ پر ترسیب انتخابی ذرات رسوب مشاهده شد و بندهای پایین­ دست دارای ذراتی با اندازه تقریبا مشابه با خاک اصلی بودند. در حالی­ که در بندهای پر، این شرایط مشاهده نشده و عملا بخش قابل توجهی از ذرات کوچک­ تر از ۰.۱۲۴ میلی­ متر از بندها عبور نمودند. ده مدل مختلف ریاضی برای توصیف توزیع اندازه ذرات رسوب به­ کار رفته و قابلیت آن­ ها بر مبنای طیف متنوعی از ضرایب کارایی مورد ارزیابی قرار گرفت. خوشه­ بندی سلسله­ مراتبی مدل­ ها بر مبنای ضرایب کارایی منتخب نشان داد که به­ ترتیب سه مدل فردلاند، ORL و ONL دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر مدل­ ها هستند. مقدار ضریب تبیین در هر سه مدل برابر با ۰.۹۹ بوده و آماره AIC نیز در آن­ ها به­ ترتیب برابر با ۴۴.۱۳-، ۴۳.۹۲- و ۴۱.۴۶- بود. بنابراین این مدل­ ها می­ توانند برای کمی­ سازی توزیع اندازه ذرات رسوب مورد استفاده قرار گیرند.