شبیه سازی اثر قطعات سنگی سطح خاک بر تولید رواناب و رسوب

خاک­های دارای قطعات سنگی بخش مهمی از سطوح اراضی را تشکیل می­دهند. حضور بخش­های سنگی، تعیین کننده­ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک است و بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و فرسایشی نیز اثر می­گذارد. تاکنون مطالعات فراوانی خاطرنشان کرده­اند که اثر قطعات سنگی سطحی در فرسایش خاک و تولید رواناب و رسوب پیچیده و مبهم است، لذا لازم است این اثرات بیشتر مورد توجه قرار گیرند. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از کرت­ های فرسایشی و شبیه­ساز باران به مطالعه عکس­ العمل­ های فرسایشی خاک نسبت به سطوح مختلف نفوذ­ناپذیر سنگی با مقادیر صفر، پنج، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد پرداخت. نتایج حاصل از نمونه­برداری رسوب و حجم­سنجی رواناب طی رگباری ۳۰ دقیقه­ای و با شدت ۷۰ میلی­متر بر ساعت مورد تجزیه واریانس قرار گرفت. تحلیل­های آماری نشان داد که به­طور کلی افزایش درصد سطوح سنگی اثر چندانی بر افزایش رواناب ندارد. اما مقادیر غلظت رسوب با حضور بخش های سنگی به طور معنی­داری (۰.۰۵>p) نسبت به خاک فاقد سطوح سنگی افزایش نشان می­دهد، گرچه همگام با افزایش درصد سطوح سنگی مقادیر رسوب حاصله افزایشی خطی نشان نمی­دهند. در مقادیر ۱۰ و ۲۰ درصد از سطوح سنگی، حجم رواناب و غلظت رسوب بالاترین میزان را در مقایسه با سایر تیمارها دارا می­باشند. نهایتا با افزایش سطوح سنگی به ۲۵ درصد، مقادیر رواناب و رسوب کاهش معنی­داری می­یابد. نتایج پژوهش، وجود مقادیر آستانه در سطوح سنگی برای افزایش رواناب و رسوب و نیز عملکرد متفاوت سطوح سنگی بسته به میزان آن را تایید می­کند.