تدوین مدل و بررسی روش های بالینی عملکرد تعادلی در سالمندان با استفاده از مدل معادلات ساختاری

سابقه و هدف: اختلال تعادل یکی از مسائل شایع دوران سالمندی است که ممکن است سبب سقوط و ایجاد آسیب های جدی شود. یکی از موارد مهم در سلامت سالمندان، اهمیت تعادل و مولفه های ناشی از کاهش آن است. لذا هدف این مطالعه، بررسی آزمون های عملکرد تعادلی، رابطه سنجی میان سن و شاخص آنتروپومتریکی و اجرای آزمون های تعادلی با استفاده از مدل معادلات ساختاری بود. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی ۱۳۶ زن و مرد سالمند ساکن مراکز سالمندان شهر همدان وارد مطالعه شدند. آزمون های عملکرد تعادلی شامل رساندن انگشت اشاره به بینی، حفظ تعادل ایستادن روی یک پا، آزمون بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن و آزمون راه رفتن پاشنه-پنجه بود. داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری با اطمینان ۹۵ درصد با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ و EQS نسخه ۶/۱ تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: میانگین (انحراف معیار) سنی سالمندان شرکت کننده در این مطالعه ۸۳/۲± ۰۵/۶۶ سال بود و از ۱۳۶ نفر، ۷۷ نفر (۶۲/۵۶ درصد) زن بودند. تفاوت معناداری بین میانگین نمره آزمون زنان و مردان در آزمون های عملکرد تعادلی دیده شد. در آزمون رساندن انگشت اشاره به بینی با دست غالب و غیرغالب، زنان در زمان کمتری آزمون را انجام دادند. در سایر آزمون ها مردان عملکرد سریع تری داشتند. ضریب همبسستگی درون گروهی (Intra-class correlation: ICC) حاصل در تمام آزمون ها نشان دهنده قابلیت تکرارپذیری بالای این آزمون ها بود. ضرایب حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان داد با افزایش یک سال سن، شاخص حرکتی و شاخص آنتروپومتریک به طور معنی داری به ترتیب به اندازه ۶۸/۰ و ۶۰/۰ واحد افزایش و کاهش یافته است. همچنین افزایش شاخص آنتروپومتریک به طور معنی داری ۰۶/۰ واحد کاهش را در میانگین آزمون های عملکرد تعادلی در پی داشت. مدل معادلات ساختاری برازش شده بر مبنای شاخص نیکویی برازش تایید شد (  کل معنی دار نبود) (۰۹۵/۰-۰۷۷/۰) (۰۸۹/۰ : RMSEA، ۹۱۸/۰CFI: و ۹۰۸/۰:GFI ). نتیجه گیری: سن و جنس بر آزمون های عملکرد تعادل و شاخص های آنتروپومتریک موثر است. با افزایش سن، میانگین شاخص حرکتی و شاخص آنتروپپومتریک به طور معنی داری افزایش و کاهش یافته است. همچنین از بین آزمون های عملکرد تعادلی، سخت ترین آزمون مربوط به ایستادن روی یک پا بود.