استعاره های مفهومی جهتی در زبان فارسی: تحلیلی شناختی و پیکره مدار

هدف از پژوهش حاضر بررسی استعاره های مفهومی جهتی در پیکره ای نمونه از زبان فارسی است. در این پژوهش تلاش می­شود تا با بهره گیری از پایگاه داده های زبان فارسی، پیکره ای از متون نوشتاری زبان فارسی معاصر که شباهت بیشتری به زبان روزمره سخنوران دارد، نمونه گیری و استعاره های مفهومی نهفته در آن استخراج گردد. سپس این استعاره ها بر اساس طبقه بندی لیکاف و جانسون(۱۹۸۰)، در قالب استعاره های «ساختاری»، «هستی شناختی»، «جهتی» و نیز طبقه ای از استعاره های مفهومی که لیکاف و ترنر(۱۹۸۹)، تحت عنوان «استعاره های تصویری» معرفی کردند، دسته بندی می­شود. در گام بعدی استعاره های جهتی موجود در پیکره استخراج و بسامد هر یک از نام­نگاشت ها و حوزه های مبدا تعیین می­شود. تلاش بر این است تا پربسامدترین حوزه های مبدا در طبقه استعاره های جهتی تعیین و مشخص شود که فارسی زبانان در این طبقه از استعاره ها بیشتر از چه حوزه های مبدایی برای بیان مفاهیم انتزاعی بهره می برند. به عنوان نمونه مفاهیم انتزاعی نظیر کمیت، مواجه شدن و یا تسلط به واسطه جهاتی از فضا و مکان نظیر «بالا و پایین»، «روبرو و پشت» و یا «زیر و رو» درک می شوند. در خلال پژوهش، نگارندگان به دلیل بهره گیری از پیکره دریافتند که طبقه بندی لیکاف و جانسون(۱۹۸۰) از انواع استعاره های مفهومی، ملاک دقیقی برای محک یافته ها در پژوهش پیکره­مدار نیست و همچنین یافته های پیکره ای در زبان فارسی در مواردی اصل یکسویگی در نظریه استعاره مفهومی را نقض می کند.