تاثیر فرهنگ اسلامی بر مدیریت منابع آب در ایران

یکی از چالش‌های جهان امروز، بحران کم آبی است و برای حل این مشکل کشورهای مختلف باید منابع آبی خود را به بهترین نحو مدیریت کنند. تجربه نشان می‌دهد نگرانی‌های موجود در خصوص کم آبی و بحران آب موجب بروز تنش و اختلاف در مناطق مختلف جهان به خصوص کشورهای فقیر خواهد شد. رشد جمعیت و رشد اقتصادی، بحران کم آبی را تشدید می‌کند. با افزایش سرسام‌آور جمعیت، تقاضا برای مصرف آب به طور چشمگیری افزایش یافته است. میزان آب در همه قاره‌ها و در بسیاری از نواحی سیر نزولی داشته و کمبود آن در بعضی مناطق سبب پیدایش قحطی و مشکلات غذایی شده و آلودگی آبها نیز به این مشکلات افزوده است. تهدید منابع آبی از نظر کمی و کیفی( آلودگی آب) خود را به عنوان یک چالش عمده نمایان ساخته و می‌رود تا روند زندگی آدمی را به مخاطره افکند. جایگاه آب در فرهنگ‌های گوناگون بشری به تناسب شرایط اقلیمی، موقعیت طبیعی و چگونگی و مقدار منابع آب در دسترس، میزان پیشرفت فناوری و نیز شیوه معیشت در سرزمین‌های مختلف متفاوت است. با توجه به اسلامی بودن کشور ما، دین ریشه بسیار قوی در باورها و فرهنگ ما دارد. لازم به ذکر است که قرآن کریم آب را اصل حیات و زندگی می‌شمارد و هشت آیه مستقیم و بیش از 60 آیه غیر مستقیم در خصوص آب و فرهنگ استفاده از آن وجود دارد که اهمیت فرهنگ اسلامی را در نحوه استفاده بهینه از منابع آب را به روشنی نمایان می‌سازد. بروز خشکسالی و کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدود‌کننده اصلی توسعه فعالیت‌های اقتصادی در دهه‌های آینده به شمار می‌رود و بسیاری از برنامه‌ریزی‌های اساسی کشورها در خصوص استفاده بهینه و صحیح از این نعمت خداوند می‌باشد. ولی متاسفانه در کشور ما هنوز استفاده مطلوب از آب به شکل یک فرهنگ جایگاه خاص خود را پیدا نکرده است. استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فرهنگی و آموزشی حوزه‌های مختلف اجتماعی، می‌تواند نقش موثری در نهادینه‌سازی فرهنگ مصرف بهینه آب داشته باشد. در این مقاله ابتدا به ارائه تعدادی از آیات قرآن کریم و احادیث معصومین (ع) که بیانگر توجه فوق‌العاده دین مبین اسلام به آب و در نتیجه آموزه‌های دینی که نشان از مفهوم عمیق فرهنگ اسلامی در مدیریت منابع آب و بخصوص مدیریت مصرف می باشد، پرداخته شده و سپس با برشمردن اهمیت آب و نقش آن در زندگی انسان به ارائه راهبردهای کاربردی مدیریت منابع آب اشاره شده که در این رابطه نقش فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی در فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب ارائه گردیده است