جایگاه«ارتکاز» در تفسیر متون دینی، حقوق معاملات و مسائل اصولی

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 287

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IJRJ-15-54_006

تاریخ نمایه سازی: 12 دی 1400

چکیده مقاله:

  تفسیر متون دینی و قواعد حاکم بر آن همواره یکی از مباحث مهم دانش­های زبانی از جمله علم اصول فقه بوده و هست. یکی از اصول حاکم بر تفسیر متون دینی که نقش مهم و تاثیرگذاری در جریان استنباط ایفاء می­کند ارتکاز عرف است. ارتکاز تلقی و فهم اولیه مردم نسبت به یک چیز است که در اعماق ذهن و افکار آنها رسوخ کرده است و لذا در نظام گفتگو همواره مورد توجه طرفین است. حال سوال اصلی این است که  آیا «ارتکاز» نقشی در استنباط احکام فقهی- حقوقی دارد؟ آیا شخص متکفل استنباط لزوما باید به ارتکاز عرف توجه داشته باشد یا خیر؟  فرضیه این پژوهش آن است که با توجه به اینکه شارع مقدس در مقام تشریع با مردم و برای هدایت آنان سخن می­گوید و لذا به ارتکازات آنان توجه دارد و اگر در موردی آن را قبول ندارد صریحا اعلام می­کند تا جلوی انحراف مردم گرفته شود. فقهای عظام نیز در تفسیر متون دینی بارها به این قاعده تمسک کرده­اند و استنباط حکم شرعی را با توجه به این مهم انجام داده­اند. این پژوهش با ارائه تعریفی جامع از ارتکاز و تبیین زوایای آن درصدد احیای ظرفیت­های شگرف آن است. یافته این پژوهش آن است که قاعده ارتکاز در تفسیر متون دینی، اثبات برخی حقوق، جلوگیری از تطویل مباحث اصولی ایفای نقش می کند.

نویسندگان

حسین عندلیب

دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

محمدعلی حیدری

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

احمدرضا توکلی

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • الف) منابع فارسیحکمت­نیا، محمود، (۱۳۸۶)، مبانی مالکیت فکری، پژوهشگاه فرهنگ ...
  • قنواتی، جلیل، (۱۳۷۹)، حقوق قراردادها درفقه امامیه، سمت، تهران ...
  • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۵)، فلسفه حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، تهران ...
  • ب) منابع عربی۴. آخوند خراسانی، ملا محمدکاظم، (۱۴۰۹)، کفایه الاصول، ...
  • امام رضا(ع)، علی بن موسی، (۱۴۰۶)، الفقه المنسوب للامام الرضا(ع)، ...
  • انصاری، مرتضی، (۱۴۱۶)، فرائد الاصول، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به ...
  • بجنوردی، سید حسن، (۱۳۸۰)، منتهی الاصول، موسسه عروج، تهران ...
  • بروجردی، حسین، (۱۴۱۳)، تقریرات ثلاث، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به ...
  • تبریزی، جواد بن علی، (۱۴۱۶)، ارشاد الطالب الی التعلیق علی ...
  • تبریزی، جواد بن علی، (۱۴۲۶)، منهاج الصالحین ، مجمع الامام ...
  • حائری اصفهانی، محمدحسین، (۱۴۰۴)، الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، دار ...
  • الحسینی الحائری، سید کاظم، (۱۴۲۳)، فقه العقود، مجمع الفکر الاسلامی، ...
  • حسینی عاملی، سیدجواد، (۱۴۱۹)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ...
  • حسینی سیتانی، سید علی، (بی­تا)، قاعده لاضرر و لا ضرار ...
  • حسینی روحانی، سید صادق، (بی­تا)، منهاج الصالحین، بی­نا، بی­جا ...
  • خوانساری، سید احمد، (۱۴۰۵)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ...
  • خویی، سید ابو القاسم، (۱۴۱۰)، منهاج الصالحین، نشر مدینه العلم، ...
  • سبحانی تبریزی، جعفر، (۱۴۲۴)، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، توحید، ...
  • صدر، سید محمد باقر، (۱۴۱۷)، بحوث فی علم الاصول، تقریرات ...
  • طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، (۱۴۲۸)، العروه الوثقی مع التعلیقات، ...
  • طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، (۱۴۲۹)، حاشیه کتاب المکاسب، طلیعه ...
  • طباطبائی قمی، سید تقی، (۱۴۲۶)، مبانی منهاج الصالحین، منشورات قلم ...
  • طوسی، محمد بن الحسن، (۱۴۰۷)، تهذیب الاحکام، تحقیق خرسان الموسوی، ...
  • طوسی، محمد بن الحسن، (۱۳۹۰)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، ...
  • عراقی، آقا ضیاء الدین، (۱۴۱۴)، شرح تبصره المتعلمین، قم، دفتر ...
  • عراقی، آقا ضیاء الدین، (۱۴۲۱)، حاشیه المکاسب (تقریرات: نجم آبادی)، ...
  • عراقی، عبد النبی نجفی، (۱۳۸۰)، المعالم الزلفی فی شرح العروه ...
  • فیاض کابلی، محمد اسحاق، (بی­تا)، منهاج الصالحین، بی­نا، بی­جا ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۰۷)، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران ...
  • مظفر، محمدرضا، (۱۳۷۵)، اصول الفقه، اسماعیلیان، قم ...
  • موسوی خمینی، روح­الله، (۱۳۸۱)، الاستصحاب، موسسه تنظیم و نشر آثار ...
  • موسوی خمینی، روح الله، (۱۴۱۰)، الرسائل، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم ...
  • نائینی، میرزا محمد حسین، (۱۳۷۳)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، ...
  • نائینی، میرزا محمد حسین، (۱۴۱۳)، المکاسب و البیع، دفتر انتشارات ...
  • نجم آبادی، ابوالفضل، (۱۳۸۰)، الاصول، موسسه آیه­الله العظمی البروجردی لنشر ...
  • واسطی زبیدی، محب الدین، (۱۴۱۴)، تاج العروس من جواهر القاموس، ...
  • وحید خراسانی، حسین، (۱۴۲۸)، منهاج الصالحین ، مدرسه امام باقر(علیه ...
  • نمایش کامل مراجع