بررسی تکوین زمین شناسی و فلززایی کانسار اسکارن انارگ وپدیده های مرتبط با آن

کانسار چند فلزی )مس، روی، آهن، نقره، طلای) اسکارن انارگ در پانزده کیلومتری غرب روستای پشت بادام در شمال شرق استان یزد واقع است. این ناحیه به لحاظ تقسیم بندی زمینشناسی در منطقهء ایران مرکزی و کمربند مس دار انارک- سرچشمه- خارستان قرار دارد. توده خارا مانند )گرانیتوئیدی( انارگ در مرکز این منطقه و در راستای شمالی- جنوبی جای گرفته است. سن مطلق آن که به روشK/Ar تعیین شده است، زمان تزریق این توده را دورهء “ائوسن میانی” نشان میدهد. ترکیب سنگشناختی این تودهء خارا مانند، متشکل از گرانیت، گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت و مقادیر کمتر تونالیت و کوارتزدیوریت متعلق به گرانیتوئیدهای نوع (I) است. در اطراف این توده نفوذی به طور کلی یک نوع اسکارن کلسیک وجود دارد و مهمترین سنگ همبر، بخش مرمر کلسیتی متعلق به مجموعهء کمپلکس پشت بادام است. منطقهء اسکارن برونی(۱) اغلب ازگارنت، کلینوپیروکسن، آمفیبول، اپیدوت، کلریت، کلسیت، کوارتز، مگنتیت، کالکوپیریت، گالن و اسفالریت تشکیل شده است، که بیشترین دگرگونی رخساره آن به رخساره آغازین پیروکسن- هورنفلس می رسد. مجموعهء کانی منطقهء اسکارن درونی(۲) متشکل ازگروسولار، آندرادیت، اپیدوت، کلریت، کلسیت، ترمولیت، اکتینولیت است که ضخامت آن از یک تا سه متر متغیر میباشد. کانه ها در سه وضع مختلف به نام نابهنجاریهای  A, B ,C تشکیل شدهاند. بخش اصلی ذخیره اقتصادی در منطقهء اسکارن درونیقرار دارد. نوع پرازاد(۳) موجود به نحوی است که نمیتواند تنها به ترکیب سنگ میزبان مرتبط باشد، بلکه متاثر از فرایندهای تکاملی در طی جایگیری توده نفوذی نیز می باشد. سیالهای ناشی از تفریق ماگمایی در طی تبلور تفریقی مذاب آذرین و تاثیر متقابل آن با سنگ همبر، موجب تمرکز مواد معدنی در اسکارن چند فلزی به طریق متاسوماتیک شده است. اسکارن زایی در ناحیه انارگ در سه مرحلهء آغازین، متاسوماتیسم پسین و گرمابی صورت گرفته وعمدهء کانهزایی متعلق به مرحله دوم است. دمای تشکیل منطقه های پیروکسن اسکارن و گارنت اسکارن، با توجه به ویژگیهای کانیشناسی و مطابقت با نمودارهای تعادل فاز به ترتیب   بین۴۵۰- ۶۰۰ و ۳۸۰- ۴۸۰ درجهء سانتی گراد اندازه گیری شد. ساز و کار تشکیل این اسکارن نتیجهء تاثیر متقابل “همبری – تراوش” محلولهای ماگمایی است. این فرایندها در اثر شکستگیهای تودهء نفوذی و سنگهای همبر شدت یافته اند. مطالعات کانی شناسی ) تجزیه و تحلیل با X.R.D و مطالعه مقاطع صیقلی( نشان می دهند که کانهزایی اصلی شامل کالکوپیریت، مگنتیت، گالن و اسفالریت است. عیار مس از ۰.۳۵  تا ۱۲ درصد حساب شده است، که کانسار قابل توجهی را برای معدن کاری نشان می دهد. این ذخیره به کانسارهای اسکارن چند فلزی )مس، روی، آهن، نقره، طلا( وابستگی دارد که بر طبق شواهد، خاستگاه زمین ساختی آن مرتبط با ماگماتیسم ناشی از فرورانش حاشیه قارهای با شیب کم است.