مطالعه بلورهای زیرکن: راهبردی برای تشخیص خاستگاه، ماهیت و دمای تبلور ماگماهای ریولیتی

با توجه به این که تبلور زیرکن تابعی از دما، ترکیب شیمیایی و میزان آب ماگماست و شکل و اندازه آن به سرعت تبلور و میزان اشباع شدگی ماگما نسبت به عنصر زیرکنیم بستگی دارد، لذا در این مطالعه به بررسی بلورهای زیرکن ریولیت‎های سازند هرمز در چهار گنبد نمکی مختلف (گچین، بندر معلم، جزیره هرمز و جزیره لارک) پرداخته شده است. زیرکن درون این واحدهای سنگی از نظر ریخت‎شناسی اغلب در گستره های P۳ و P۴ و به میزان کمتر در گستره های P۵، P۲ و S۱۵ قرار می‎گیرند. ریخت‎شناسی زیرکن‎ها، نبود برهم رشدی هیدروزیرکن و میانبارهای آپاتیت یا مونازیت در آنها گویای تبلور زیرکن‎های مطالعاتی از ماگماهای ریولیتی با خاستگاه نوع I است. ریخت‎شناسی زیرکن به ماهیت نسبتا قلیایی و خشک ماگمای مولد نیز اشاره دارد. حداقل دمای تبلور زیرکن‎ها بر اساس ریخت‎شناسی زیرکن، دماسنجی اشباع زیرکن و ژئوشیمی سنگ کل، ºC ۷۵۰ تا ۸۴۰ محاسبه شده است. مشاهده بلورهای شکل‎دار و طویل زیرکن در کنار زیرکن‎های کوتاه نشان دهنده فوق اشباع بودن ماگمای مولد از زیرکنیم از ابتدای تبلور است و منطقه‎بندی باریک و نزدیک به هم این زیرکن‎ها آن را تایید می کند.