ژئوشیمی و خاستگاه کانسار مگنتیت-آپاتیت گزستان، شرق بافق

کانسار گزستان در ۷۸ کیلومتری شرق بافق و در پهنه پشت بادام-بافق قرار دارد. سنگ های آتشفشانی تا نیمه آتشفشانی کامبرین زیرین با ترکیب بازیک تا اسیدی در این منطقه رخنمون دارد. سنگ های اسیدی منطقه، ویژگی های ماگماتیسم کوهزایی و مناطق قوس آتشفشانی را نشان می دهند. سنگ میزبان کانسار گزستان دچار دگرسانی های سدیک-کلسیت (اکتینولیتی)، پتاسیک، سریسیتیک، کربناتی، سیلیسی، کلریتی±اکتینولیتی±اپیدوتی و تورمالینی شده است. وسعت دگرسانی کلریتی±اکتینولیت±اپیدوتی در محدوده کانسار بیشتر از بقیه دگرسانی ها است. ماده معدنی شامل: مگنتیت و آپاتیت است که به مقدار اندکی با کانی های سولفیدی (پیریت و کالکوپیریت) و بعضی کانی های عناصر نادر خاکی (آلانیت-مونازیت) همراه است و بیشتر به شکل برشی، نواری، توده ای، استوک ورک و رگه ای در سنگ میزبان دگرسان دیده می شود. حداقل سه نسل آپاتیت شناسایی شده است. آپاتیت های نسل دوم دارای کانی های عناصر نادر خاکی فراوان تری هستند. دمای همگن شدن سیالات درگیر در آپاتیت های نسل سوم از ۱۳۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد به دست آمده است. آپاتیت ها غنی شدگی از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و تهی شدگی از Eu و HREE را نشان می دهند. سیال ماگمایی غنی از Fe، P و REE در تشکیل این کانسار نقش اساسی داشته است. در مراحل نهایی کانه زایی، اختلاط آب جوی (دریا) با سیالات ماگمایی سبب کاهش دما و ته نشینی آپاتیت های تاخیری و کانی های باطله (کوارتز و کلسیت) شده است. کانسار گزستان بیشترین شباهت را با کانسارهای اکسید آهن آپاتیت دار تیپ کایرونا و زیر گروه کانسارهای تیپ Iron Oxide Copper Gold (IOCG) دارد.