جستاری بر تعامل انسان و محیط در هنگامه ی رزم

جغرافیا از ایام قدیم به عنوان علمی در اختیار حاکمان و حکمرانان در اداره مملکت، جنگ و لشکرکشی­ها بوده است و علی­رغم کاربرد وسیع آن در سایر علوم، هنوز هم عمده ترین کاربرد آن در مسایل نظامی و امور حکومتی است. امروزه نیز، نیروهای مسلح هر کشور  نمی­توانند خود را از سازمانهای جغرافیایی بی نیاز بدانند. نقشه، اولین و اساسی­ترین وسیله موردنیاز ستادهای ارتش در هرعملیات نظامی است. بدین جهت ارتش­های نوین، سازمانهایی جغرافیایی تاسیس نموده اند که از واحدهای اثر گذار در ساختار نیروهای مسلح هر کشور محسوب می­گردند. کالینز، نظامی عالی رتبه ایالات متحده معتقد است: «عوامل طبیعی اغلب بیش از دشمنانی که با آنها روبه رو بوده­ایم ما را به چالش های سهمگین کشانده اند، از این رو پیوسته فکر می کنم آیا ما قربانی جغرافیا بوده­ایم یا قربانی درک غلط فرماندهان ارشد خود از جغرافیا!» هر کشوری در زمان صلح نیازمند تدوین خط مشی­هایی است تا در صورت بروز حوادث احتمالی بتواند عکس­العمل مناسبی از خود نشان دهد که در اصطلاح آن را آیین نبرد یا دکترین نظامی گویند. عوامل موثر براتخاذ چنین تدابیری عبارتند از: موقعیت جغرافیایی، ارتش و نیرو، سلاح و تجهیزات و آموزش. توجه به مسائل ژئواستراتژی که در حقیقت کشف رابطه بین جغرافیا (محیط طبیعی و محیط انسان ساخت) و استراتژی است، در طراحی عملیاتهای نظامی حایز اهمیت فراوان است. هر گونه بی­توجهی به برقراری یک ارتباط معقول بین خواسته­ها و نیازهای انسانی و شرایط محیط طبیعی موجب شکل گیری مشکلات خواهد شد. در این مقاله سعی نگارنده بر آ ن است تا ابتدا با تشریح جایگاه و نقش جغرافیا، جنبه­های اثر گذار، امکانات و محدودیت­های محیطی و جغرافیایی را بر رزمنده حاضر در رزمگاه ترسیم نماید.