مطالعه و بررسی رویکرد آینده پژوهی در توسعه پایدار شهری قرن ۲۰

در مقاله حاضر به بررسی شهر از دیدگاه رویکرد آینده پژوهی پرداخته ایم به همین منوال؛ شهر را میتوان پیچیدهترین ساخته بشر دانست که طی تاریخ، مراحل مختلف رشد خود را طی کرده است. شهرهای معاصر که بیشتر جمعیت کره زمین را در خود جای داده اند، تحت تاثیر متغیرهای گوناگون، مراحل رشد خود را طی کرده و در فرآیند گذر زمان، تغییرات زیادی را تجربه کرده اند که شدت تغییرات در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم به حدی است که دیگر، رویکردهای رایج برنامه ریزی پاسخگوی این تحولات نیست. پیچیدگی و عدم قطعیت عوامل موثر در توسعه آتی شهرها و گستردگی دامنه متغیرهای تاثیرگذار از سطح محلی تا سطح جهانی، نیاز به اتخاذ رویکرد و تفکری نوین در برنامه ریزی شهری را آشکار میکند. آینده پژوهی به عنوان دانشی نوپا که میتوان آن را شکل تکامل یافته برنامه ریزی راهبردی دانست، در سالهای اخیر به شدت برای پاسخگویی به شرایط عدم قطعیت، پیچیدگی، درهم تنیدگی ابعاد مختلف موضوعات و ترسیم دورنمای آینده سیستمها بکار برده میشود. آینده پژوهی در حیطه برنامه ریزی شهری و بررسی سیستمهای شهری، تاکنون آنچنان که باید مورد بررسی قرار نگرفته و مبانی علمی اندکی دراین ارتباط وجود دارد. بااینوجود پتانسیلهای آینده پژوهی و مسائل عمدتا نیمه ساختاریافته و بدون ساختار در برنامه ریزی شهری، دلیل بر امکان استفاده از برنامه ریزی بلندمدت، تفکر راهبردی و رویکرد آینده پژوهی در برنامه ریزی توسعه شهری است. گرچه مفهوم توسعه پایدارذاتا مرتبط به آینده است، میتوان گفت که با به بلوغ رسیدن مفهوم توسعه پایدار، رابطه آن با آینده پژوهی قویتر شده است. پیوند توسعه پایدار و آینده پژوهی در ارزیابی مطلوبیت آینده های ممکن در فرآیند آینده پژوهی نمایان میشود جایی که هدف از آینده پژوهی تلاش برای تبدیل جهان به مکانی بهتر برای زندگی، سودرسانی به مردم حفظ و گسترش آن دسته از ظرفیتهای کره زمین است که به پایداری حیات در آن کمک میکنند. باتوجه به پیچیدگی و تعدد عاملان محیطی وجود عدمقطعیتهای متعدد، جهت حصول به توسعه پایدار، آینده پژوهی با رویکرد هنجاری به عبارتی طراحی و ساخت آینده و ایجاد چشمانداز مطلوب در یک فرآیند مشارکتی که با یادگیری دائم عموم همراه است، اهمیت زیادی پیدا میکند.