چیستی انسان و چگونگی تبیین خلافت الهی در اندیشه ابن تیمیه

ابن تیمیه را می توان پدر فکری سلفیه دانست؛ به همین دلیل دیدگاه های وی، از جمله درباره چیستی انسان و مسئله خلافت الهی او، اهمیت دارد. او با استناد به قرآن و روایات، انسان را متشکل از روح و جسم می داند که بخش اصلی وجودش روح او است که موجودی قائم بنفسه، حادث و مخلوق است. ابن تیمیه که در معرفت شناسی، ظاهر گرا و در هستی شناختی، حس گرا است، به شدت بر فلاسفه، منطقیان و عرفا و مبانی آنان می تازد و نگاهی کاملا مادی و زمینی به انسان دارد. در آثار وی انسان موجودی کاملا زمینی است که قدرت هیچ تاثیر و دخل و تصرفی در این عالم را ندارد. علاوه بر این، از آنجا که وی برای محافظت بر توحید ربوبی، هرگونه مماثلت و تشابه در صفات خداوند و انسان را نفی می کند، نمی تواند خلافت الهی آدمی را بپذیرد. این نگاه ابن تیمیه به انسان، زمینه ساز سایر نظریات و فتاوای وی می شود. در اندیشه او، زیارت و استعانت و توسل به انسان صالح نه تنها جایز نیست، بلکه شرک و متناقض با توحید عبادی است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی توصیفی، از مکتوبات به جا مانده از ابن تیمیه مدد جسته ایم تا به دو پرسش پاسخ دهیم: در نگاه ابن تیمیه، انسان چه حقیقت و ماهیتی دارد؟ با توجه به این ماهیت، ابن تیمیه مسئله خلافت الهی انسان را چگونه تبیین می کند؟