نظریه صرفه نظام و الگوواره های حاکم بر آن

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 330

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JQHS-52-2_001

تاریخ نمایه سازی: 29 دی 1400

چکیده مقاله:

چیستی اعجاز قرآن کریم، از قرن سوم قمری، به طور جدی مورد توجه اندیشمندان معتزلی قرار گرفت. صرفه یکی از نظریاتی است که برخی از معتزله بغداد نظیر نظام برای بیان یگانگی قرآن کریم مطرح کردند. هدف از این پژوهش پاسخ به این سوال است که در قرن سوم، چه الگوهایی دانشمندان معتزلی را به بحث درباره اعجاز قرآن کریم و به طور خاص نظریه صرفه هدایت کرد. به این منظور از روش تحلیل پارادایم کوهن استفاده شد و ضمن شناسایی الگوهای غالب، رابطه میان نظریه صرفه و الگوهای موجود مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان دهنده وابستگی و تاثیرپذیری متقابل بین پارادایم ها و گفتمان های غالب بر بافت جامعه اسلامی در آن زمان است. بررسی های تاریخی دیگر نیز نشان می دهد که رویارویی گفتمان مرجعیت علمی قرآن کریم با پرسش های گفتمان جدید، زمینه بروز پارادایمی را ایجاد کرد که منجر به بحث در مورد چیستی وجه یگانگی قرآن کریم شد. افزون بر این، نظام با گرایش به الگوی ارسطویی، ایده خود را در باب اعجاز قرآن کریم، در تقابل با طرفداران الگوی افلاطونی تشریح کرد و قدمت و تعبیر افلاطونی از جایگاه قرآن را منتفی دانست. او همچنین بر اساس الگوی علم یونانی، وجود هرگونه اعجوبه در متن کلام الله را انکار کرد و برای صورت گفتاری اعتبار بیشتری قائل شد.

نویسندگان

محمد علی انصاری

دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان

مرتضی عرب

استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

عباس حیدری

استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریمابن حنبل، احمد، المسند، دارصادر، بیروت، بی تا ...
  • ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، تاویل مختلف الحدیث، المکتب الاسلامی، ...
  • ابن قدامه، عبدالله، المغنی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی تا ...
  • ابن ندیم، الفهرست، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، ۱۹۹۷ م ...
  • ابن ندیم، الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد، اساطیر، تهران، ۱۳۸۱ ...
  • اسعدی، محمد و همکاران، آسیب شناسی جریان های تفسیری، پژوهشگاه ...
  • اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، تصحیح هلموت ...
  • انصاری هروی، ذم الکلام و اهله، مکتبه العلوم و الحکم، ...
  • اولیری، دلیسی، انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی، ترجمه احمد ...
  • ایجی، عبدالرحمن، المواقف، دارالجیل، بیروت، ۱۴۱۷ ق ...
  • ایمان، محمدتقی، ‫فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه ...
  • باقلانی، محمدبن طیب و دیگران، تمهید الاوائل فی تلخیص الدلائل، ...
  • باقلانی، محمدبن طیب ، اعجاز القرآن للباقلانی، دارالمعارف، مصر، چاپ ...
  • بخاری، محمدبن اسماعیل، صحیح بخاری، دارالفکر، چاپ افست استانبول، ۱۴۰۱ ...
  • بدوی، عبدالرحمن، مذاهب الاسلامیین، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۹۹۶ م ...
  • بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق وبیان الفرقه الناجیه، دارالآفاق الجدیده، ...
  • بهرامی، احمد، محمدرضا باباخانیان، «مبانی قرآنی سرمشق پارادایم­های رشد و ...
  • بهرامی، احمد، پروین مصطفوی، «پارادایم پیشرفت در مکتب جامعه شناختی ...
  • جاحظ، عمروبن بحر، رسائل الجاحظ (الکلامیه)، دار و مکتبه الهلال، ...
  • جاحظ، عمروبن بحر ، الحیوان، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۲۴ ق ...
  • جاحظ، عمروبن بحر ، الرسائل الجاحظ، تحقیق: محمد هارون، عبدالسلام، ...
  • جهانگیری، محسن، مجموعه مقالات کلام اسلامی، حکم، تهران، ۱۳۹۰ ...
  • حلبی، علی اصغر، تاریخ علم کلام در ایران و جهان، ...
  • خیری، حسن، «مقایسه پارادایم دینی (اسلامی) با پارادایم­های اثباتی، تفسیری ...
  • ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، دارالکتاب العربی، بیروت، ۱۴۰۷ ق ...
  • ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، موسسه الرساله، بی جا، ...
  • زاهدی فر، سیف علی، «تاریخ گزاری حدیث اول ما خلق ...
  • زرکشی، محمدبن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، داراحیاء الکتب العربیه، ...
  • زروانی، مجتبی، بهزاد حمیدی، «اسلام و سه پارادایم دین داری»، ...
  • سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دارالفکر، لبنان، ۱۴۱۶ ...
  • شافعی، محمدبن ادریس، الام، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۳ ق ...
  • شافعی، محمدبن ادریس ، الرساله، مکتبه العلمیه، بیروت، بی تا ...
  • شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، موسسه الحلبی، بی جا، ...
  • شهری، عبدالرحمن، القول بالصرفه فی اعجاز القرآن الکریم، دارابن الجوزی، ...
  • شیخ مفید، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، الموتمر العالمی ...
  • طبری، محمدبن جریر، جامع البیان، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۵ ق ...
  • فاضل، محمود، معتزله، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۶۲ ...
  • فضلی، عبدالهادی، خلاصه علم الکلام، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی ...
  • قفطی، علی بن یوسف، تاریخ مختصر الدول، ترجمه بهین دارانی، ...
  • کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ترجمه جلال الدین مجتبوی، انتشارات علمی ...
  • کرمانی، محمودبن حمزه، اسرار التکرار فی القرآن، تحقیق: عبدالقادر احمد ...
  • کریمی نیا، مرتضی، «ریشه های تکوین نظریه اعجاز قرآن و ...
  • مبلغی، احمد، «پارادایم های فقهی»، مجله فقه، سال ۱۰، شماره ...
  • محمدزاده، رضا، احمد عبادی، «نقش خواجه نصیر طوسی در تعامل ...
  • مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، بی ...
  • مصطفوی، حامد، پارادایم­های حاکم بر سیر تطور نظریه «حجیت خبر ...
  • معرفت، محمدهادی، تلخیص التمهید، موسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۲۸ ق ...
  • المقری، احادیث فی ذم اهل الکلام و اهله، داراطلس، ریاض، ...
  • مکدرموت، مارتین، اندیشه­های کلامی شیخ مفید، ترجمه احمد آرام، دانشگاه ...
  • مونتگمری وات، ویلیام، فلسفه و کلام اسلامی، ترجمه ابوالفضل عزتی، ...
  • Allen. Graham, Intertextuality, London, Routledge, ۲۰۰۰ ...
  • Bird, Alexander, Philosophy of Science, London and New York, Routledge, ...
  • Copleston, Frederick C., A history of philosophy. Volume ۱. New ...
  • Glei, Reinhold, Christian-Muslim relations a bibliographical history, Volume ۱ (۶۰۰-۹۰۰). ...
  • Furley, David J., From Aristotle to Augustine, London, New York: ...
  • George, Timothy, Is the Father of Jesus the God of ...
  • Janosik. Daniel, Riddell. Peter, John of Damascus, First Apologist to ...
  • Kuhn, Thomas S. The Structure of Scientific Revolutions, ۳rd edition. ...
  • Ladyman. James, Understanding Philosophy of Science, London, Routledge, ۲۰۰۲ ...
  • Martin, R. C., The role of the Basrah Mutaziliah in ...
  • Neuman. W. Lawrence, Social Research Methods_ Qualitative and Quantitative Approaches, ...
  • Psillos, Stathis. The Routledge Companion to Philosophy of Science, London ...
  • Samir Okasha, Philosophy of Science, USA, Oxford University Press, ۲۰۰۲ ...
  • Stace, W. T., A critical history of Greek philosophy. London: ...
  • Taylor, C. C. W., From the beginning to Plato. London, ...
  • Thomas, David, Christians at the heart of Islamic rule. Church ...
  • Von Grunebaum, the encyclopedia of Islam, new edition. ‎Leiden, London: ...
  • Wolfson. Harry Austryn, Foundation of Religious Philosophy In Judaism, Christinity ...
  • ______, The Philosophy of the Kalam, Cambridge. Massachusetts, Harvard University ...
  • نمایش کامل مراجع