جدال بین جبر و اختیار از نگاه جواهری با تکیه بر قصه اصحاب کهف

مساله جبر و اختیار یکی از جنجالی ترین و غامض ترین بحث های کلامی است. این بحث ریشه تاریخی بسیار قدیم دارد و در گفته ها و اندیشه های فلاسفه، عرفا، شعرا و دیگران به جلوه های گوناگون نمود یافته است. محمد مهدی جواهری یکی از بزرگترین شاعر معاصر کلاسیک عرب، با بهره گیری از قرآن کریم که در شکل گیری شخصیت ادبی وی تاثیر بسزایی داشته، به دو موضوع اساسی حکمت اسلامی (جبر و اختیار) می پردازد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی در پی آن است تا به موضوع جبر و اختیار در اشعار جواهری، بر اساس قصه اصحاب کهف بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که قصه اصحاب کهف در اشعار جواهری با مفهومی جدید، دارای کارکردی سیاسی و اجتماعی است؛ لذا در اشعارش به موضوع افکار جبرگونه مردم زمانه اش، و افکار اختیارگونه خود در اشعارش می پردازد. جواهری در اشعارش سعی می کند انسان را آفریده ای مختار و دارای اراده در برابر دشمنان معرفی کند، در حالی که مردم زمانه اش با خمود و سستی در برابر متجاوزان، اعتقاد به افکار جبرگونه دارند.