حکمت تقیه در قرآن؛ راهبرد یا راهکنش

تقیه به معنای پنهان کردن عقیده یا انجام کاری بر خلاف نظر و اعتقاد قلبی از احکامی است که قرآن شریف در آیاتی به امکان وجود آن در اعمال فردی و یا اجتماعی جامعه ی اسلامی صحه گذاشته و با ذکر شواهدی از رفتار پیروان پیامبران پیشین و نیز دستوراتی به پیامبر عظیم الشان اسلام اصل وجود آن را پذیرفته است. در این نوشتار برآنیم که به روش توصیفی تحلیلی، راهکنشی (تاکتیکی بودن این حکم را به اثبات برسانیم و راهبردی بودن آن را مردود بشماریم و همچنین با استناد به دستورات حکمی قرآنی در فصول مختلف حکومت اسلامی از حیث قوت و ضعف، اجرای آن را تا به نتیجه رساندن اهداف و تقویت مواضع ناپیدا از یک سو و یا پایان آن را در صورت تهدید شدن کیان دین و حرث و نسل بررسی و تبیین کنیم. با برسی آیات قرآنی و روایات تفسیری روشن می گردد که راهکنش تقیه هنگام شکل می گیرد و استمرار می یابد که مومنین در منطقه زندگی خود و یا جامعه ایمانی در کشور خود با مخالفت مجدانه و قاهر انه قدرت حاکمه در اعتقاد و رفتار مواجه شوند و امان خود را در پنهان داشتن اعتقاد و بروز دادن رفتاری مطابق با خواست قدرت قاهره بدانند. اما هنگامی که در اثر تقیه جان دیگران در خطر افتد و یا اصل دین و اعتقاد در ورطه ی اضمحلال قرار بگیرد استمرار تقیه ممنوع است و جای خود را به اعلان اعتقاد و بروز رفتار مطابق با آن می دهد.