خوانشی بر بازخوانی وحدت در هنرهای بومی سنتی میبد مبتنی بر مفاهیم هنر اسلامی

  هنرهای بومی- سنتی در هر منطقه، بازنمود دیداری و فرهنگی آن منطقه به شمار می روند. از آن جایی که این صنایع بیشتر متکی به مواد، مصالح و تخصص بومی و سنتی هستند، علاوه بر کاربردی بودن نمایانگر شیوه زیست مردمان، اندیشه و فرهنگ خالقان آثار هنری می باشند. زیلوبافی، سفالگری و معماری از کهن ترین هنرهای سنتی و بومی میبد، شهرستانی واقع در پنجاه کیلومتری استان یزد هستند و در دوره اسلامی همسو و هماهنگ با مبانی و مبادی هنر اسلامی شکل گرفته و رشد یافته اند. تنوع چشمگیر نقوش در زیلو، سفال و تزئینات معماری بومی، ترکیب بندی و اصول ساختاری خاص این هنرهای سنتی، سبب انسجام در ترکیب بندی نقوش و رنگ در آن ها شده و ابعاد وسیعی از فرهنگ و اعتقادات ساکنان میبد را در خود جای داده است. در این پژوهش، ارتباط مفاهیم نقوش در هنرهای سه گانه بومی سنتی میبد، زیلو، سفال و معماری، با محوریت هنر زیلوبافی و قیاس با دو هنر دیگر، مطالعه و بررسی می شود. در این راستا بر اساس سوال اصلی این پژوهش که، سه هنر منحصربه فرد میبد یعنی زیلو، سفال و تزئینات معماری متناسب با فرهنگ و باورهای هنرمندان میبد دارای چه شاخصه ها و مفاهیم بنیادینی بوده که در دوران اسلامی توانسته ضمن حفظ و بقای خود، آن چنان گسترش یابد که در سالیان اخیر به ثبت جهانی برسند؟ و سوال فرعی، چه ارتباطی بین فرم و ساختار زیلو، سفال و معماری میبد با فرهنگ و اجتماع منطقه میبد وجود دارد؟ و براساس هدف پژوهش که، ۱- شناخت عوامل موثر در ترکیب بندی نقش و رنگ زیلو، سفال و تزئینات معماری میبد، موجب رسیدن به زیبایی بصری در عین سادگی می شود و این همان اصل اساسی زیبایی در هنر اسلامی که بر مبنای اصل وحدت و بی پیرایگی است و ۲- شناخت، تحلیل و تطبیق نقوش و رنگ زیلوی میبد با نقوش و رنگ سفال و تزئینات معماری بومی با تاکید بر مبانی بصری هنر اسلامی است، که به روش تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و به شیوه توصیفی (تحلیل محتوا کیفی) و بررسی ارتباط عوامل مذکور با ویژگی های بصری هنر اسلامی در بستر نرم افزار تحلیل محتوا کیفی، Maxqda ورژن ۲۰۲۰ انجام شده است.  هنرهای بومی  سنتی میبد، در طول دوره های متمادی با حفظ ریشه ها و سنت ها رشد کرده اند و جنبه رمزی بودن و زیبایی از ویژگی های شاخص آن ها در هم راستا بودن با مبانی بصری دوره اسلامی است. هنرهای بومی- سنتی سه گانه میبد، با نیازهای روحی و روانی مردم منطقه همسو بوده و همانند آیینه ای منعکس کننده فرهنگ اسلامی بوده اند. هنرهای سه گانه بومی سنتی میبد در صورت و محتوا به معنای وسیع کلمه با حقیقت هستی و حقیقت آدمی پیوند ناگسستنی دارند. .این هنرها با فناوری های بومی در این عصر می توانند با تدابیر درست در روند تولید، کاربری و زیست سازگاری، تداوم حیات و گسترش یابند و این ارتباط گذشته و آینده می تواند راهگشای ابداعات و اختراعاتی در این زمینه باشد که خود عامل مهمی در تداوم حیات هنرهای بومی و سنتی میبد است.