ارزیابی پاسخ به تنش شوری در برخی ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از شاخص های تحمل به تنش

به منظور ارزیابی میزان تحمل به شوری ۲۰ ژنوتیپ گندم، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط تنش شوری و بدون تنش (۱۰ دسی زیمنس بر متر) در شرایط مزرعه­ای انجام شد. تجزیه واریانس داده­ها، اختلاف معنی­داری بین ژنوتیپ­های گندم از نظر کلیه شاخص­ها و عملکرد دانه برای هر دو شرایط تنش و نرمال نشان داد. تحلیل همبستگی بین شاخص­های تحمل به تنش و میانگین عملکرد در دو شرایط نشان داد که شاخص­های میانگین بهره­وری (MP)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI) و میانگین هارمونیک (HM) برای شناسایی ژنوتیپ­های پر محصول در دو محیط مناسب بودند. شاخص HM به دلیل دارا بودن همبستگی بالاتر با عملکرد در شرایط تنش، مهم ترین معیار انتخاب ارقام متحمل به شوری با پتانسیل عملکرد بالا شناخته شد. تجزیه به مولفه­های اصلی بر اساس این شاخص­ها، ۸۷/۹۹ درصد تغییرات داده ها را توجیه کرد و تجزیه خوشه­ای بر اساس این شاخص­ها، ژنوتیپ­ها را در چهار خوشه گروه­بندی کرد. در مجموع و بر اساس تحلیل بای­پلات، تجزیه خوشه­ای و شاخص­های تحمل به تنش، ژنوتیپ­های هفت و هشت با بالاترین عملکرد (۴۷۲۵ و ۴۷۱۶ کیلوگرم در هکتار) در شرایط تنش شوری، به عنوان ژنوتیپ­های متحمل تعیین شدند.