تحلیل دیدگاه دانشمندان اسلامی پیرامون استحقاقی یا تفضلی بودن ثواب

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 197

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CHSRJ-8-14_008

تاریخ نمایه سازی: 6 بهمن 1400

چکیده مقاله:

حدیث «لا یدخل احدا الجنه عمله» و روایات هم مضمون آن از احادیث مشکل در جوامع روایی اهل سنت به شمار می آید. این روایات، بر فضل و رحمت خداوند نسبت به بندگان بدون در نظرگرفتن معصیت و عبادت آن ها اشاره دارد. بر اساس ظاهر این احادیث، اعمال انسان نقشی در ورود به بهشت و جهنم او ندارد؛ حال آنکه از نظر امامیه و معتزله بر پایه ادله عقلی و نقلی، آدمی در مقابل فرمانبری و اطاعت، مستحق ثواب و در مقابل عصیان، مستحق عذاب است. برخلاف جبریه که این روایات را بر عدم موضوعیت عمل در کسب ثواب حمل می کنند. اندیشمندان اشاعره، احادیث فوق را مویدی در اثبات تفضلی بودن ثواب الهی می دانند. پرداختن به معانی گوناگون «باء» در روایاتی چون «لا یدخل احد منکم الجنه بعمله» و «لن ینجو احد منکم بعمله» و رفع تعارض آن با آیاتی مانند آیه Pادخلوا الجنه بما کنتم تعملونO مهم ترین شاخصه شرح اشاعره محسوب می شود. در این پژوهش به شیوه تحلیل محتوا پس از تبیین روایات فوق، به طور دقیق دیدگاه ها و ادله و نقدهای اندیشمندان اهل سنت ذیل این احادیث که در سه محور قابل دسته بندی است، مطرح می شود و در نهایت نیز با توجه به مبانی فکری امامیه به ارزیابی آن ها پرداخته می شود.

نویسندگان

عبدالله میراحمدی

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی

مهین تائبی

دانش پژوه سطح چهار تفسیر تطبیقی حوزه علمیه رفیعه المصطفی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، تهران: دفتر مطالعات تاریخ ...
  • آلوسی، روح المعانی فی تفسیر القرآن و السبع المثانی، بیروت: ...
  • ابن ابی العز دمشقی، علی بن علی بن محمد، شرح ...
  • ابن بابویه، علی بن محمد، الاعتقادات، قم: الموتمر العالمی للشیخ ...
  • ابن بطال، ابوالحسن علی بن خلف، شرح صحیح البخاری، ریاض: ...
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، جامع الرسائل، تحقیق محمد رشاد ...
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، مجموع فتاوی شیخ الاسلام احمد ...
  • ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، ریاض: ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری بشرح صحیح ...
  • ابن حنبل، احمد، مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت: موسسه ...
  • ابن رجب حنبلی، ابوالفرج، جامع العلوم و الحکم فی شرح ...
  • ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر ...
  • ابن قیم جوزیه، محمد بن ابوبکر، حادی الارواح الی بلاد ...
  • ابن قیم جوزیه، محمد بن ابوبکر، مفتاح دارالسعاده و منشور ...
  • ابن کثیر، عمادالدین اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: ...
  • ابن وزیر یمانی، محمد بن ابراهیم، العواصم من القواصم فی ...
  • ابن هشام، جمال الدین بن یوسف، مغنی اللبیب عن کتب ...
  • ابوحیان، محمد بن یوسف بن علی، تفسیر البحر المحیط، بیروت: ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت: دار ابن کثیر، ...
  • بربهاری، حسن بن علی بن خلف، شرح السنه، قاهره: دار ...
  • برنجکار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، قم: ...
  • بیهقی، احمد بن حسین، الآداب، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق ...
  • جرجانی، میر سید شریف، التعریفات، تهران: ناصر خسرو، ۱۴۱۲ق ...
  • خواجوئی، محمد اسماعیل مازندرانی، الرسائل الاعتقادیه، قم: موسسه عاشوراء، ۱۴۲۶ق ...
  • زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، ...
  • سلیمانی بهبهانی، عبدالرحیم، «ثواب و عقاب در کلام اسلامی»، مجله ...
  • شنقیطی، محمد امین، اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، بیروت: ...
  • شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، تصحیح بدران، محمد ...
  • صابونی، ابوعثمان اسماعیل، عقیده السلف و احصاب الحدیث، ریاض: دارالعاصمه، ...
  • طباطبایی، سید محمدحسین ، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر ...
  • عراقی، عبدالرحیم بن حسین، طرح التثریب فی شرح التقریب، بیروت: ...
  • علم الهدی، ابوالقاسم علی بن حسین، الذخیره فی علم الکلام ...
  • علم الهدی، ابوالقاسم علی بن حسین، امالی المترضی، قاهره: دارالفکر ...
  • علم الهدی، ابوالقاسم علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، قم: ...
  • عواجی، غالب بن علی، الحیاه الآخره ما بین البعث الی ...
  • عینی، بدرالدین محمود بن احمد، عمده القاری، بیروت: دار احیاء ...
  • فخر رازی، محمدبن عمر، المحصل، تحقیق دکتر اتای، عمان: دارالرازی، ...
  • قاسمی، محمد جمال الدین، تفسیر محاسن التاویل، بیروت: دارالکتب العلمیه، ...
  • قاضی عبدالجبار، ابوالحسن، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، تحقیق ...
  • قاضی عیاض، اب‍وال‍ف‍ض‍ل ع‍ی‍اض ب‍ن م‍وس‍ی ، ...
  • قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، ...
  • قرطبی، محمد بن احمد، الجامع الاحکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، ...
  • قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل ...
  • مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی، ...
  • مفید، ابوعبدالله محمد بن نعمان، تصحیح اعتقادات الامامیه، قم: الموتمر ...
  • مقریزی، احمد بن علی، تجرید التوحید المفید، دار عالم الفوائد، ...
  • ملاعلی قاری، علی بن سلطان محمد، مرقاه المفاتیح شرح ...
  • نووی، محیی الدین یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، دارالقلم، ...
  • نمایش کامل مراجع