سخن گوی مرد شاهنامه و پیشینه ی مانوی زروانی آن

سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 155

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CLASS-7-2_001

تاریخ نمایه سازی: 9 بهمن 1400

چکیده مقاله:

«سخن­گویی» صفتی است که فردوسی در شاهنامه (به­جز مواردی که آن را درباره­ی انسان زیاده­گو به­­کار می­برد) به کسانی ناشناخته می­دهد و آن را با ویژگی­های نیک دیگر چون بیدارمغز، بینادل، روشن­دل و ... همراه می­کند. تصویری که فردوسی از سخن­گوی­مرد شاهنامه ارائه می­دهد، تصویری است از انسانی ناشناخته؛ اما کامل. وجود مردی مینوگوهر و ناشناخته در ادبیات مانوی­زروانی پیشینه دارد. می­توان بر آن شد که بار معنایی واژه­ی ترکیبی سخن­گوی را در معنای انسان کامل، واژه­ی wāxš (روح) از ریشه­ی vak- (سخن گفتن) می­کشیده است؛ چنان­که در متنی مانوی به فارسی میانه، انسانی مینوگوهر با واژه­ی wāxš و به­ریختی ناآشکار و روح­وار نشان داده می­شود که صرفا سخن او قابل شنیدن است. در متن زروانی دادستان مینوی خرد نیز شخصیت «مینوی خرد» که با «دانا» سخن می­گوید و راه را بدو می­نماید، مبهم و روح­وار است. با توجه بدین پیشینه که از سنجش متن (M ۲/I) مانوی و متن پهلوی زروان­گرای مینوی خرد و وزیدگی­های زادسپرم برمی­آید، شاید بتوان مقصود از سخن­گوی را در شاهنامه، متاثر از اندیشه­های مانوی­زروانی که بسیار به هم نزدیک است، انسانی مینوگوهر و کمال­یافته دانست که هیاتی ناشناخته دارد؛ اما راه­نماینده­ی دیگران است. 

نویسندگان

حمیدرضا اردستانی رستمی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ایران. تهران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آسموسن، جس پیتر (۱۳۷۳). «مانی و دین او: بررسی متون»، ...
  • آلبری، چارلز رابرت سسیل (۱۳۸۸). زبور مانوی، ترجمه­ی ابوالقاسم اسماعیل­پور ...
  • آموزگار، ژاله (۱۳۸۷). زبان. فرهنگ. اسطوره، چ دوم، تهران: معین ...
  • ابوالقاسمی، محسن (۱۳۸۶). دین­ها و کیش­های ایرانی در دوران باستان، ...
  • ابوالقاسمی، محسن (۱۳۸۷). مانی به روایت ابن­ندیم، چ سوم، تهران: ...
  • اردستانی­رستمی، حمیدرضا (۱۳۹۳). روزگار نخست (جستارهایی پیرامون دیباچه­ی شاهنامه)، تهران: ...
  • اردستانی­رستمی، حمیدرضا (۱۳۹۴الف). زروان در حماسه­ی ملی ایران، تهران: نشر ...
  • اردستانی­رستمی، حمیدرضا (۱۳۹۴ ب). «فردوسی، ناصرخسرو و اسماعیلیه»، پژوهش­نامه­ی ادب ...
  • اردستانی­رستمی، حمیدرضا (۱۳۹۳). «مانی شاهنامه زروانی است»، پژوهش­نامه­ی ادب حماسی، ...
  • الندیم، محمد بن اسحاق (۱۳۸۱). الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران: ...
  • برگ­نیسی، کاظم (۱۳۸۹). تصحیح و توضیح واژه­ها و معنای ابیات ...
  • بنونیست، امیل (۱۳۸۶). دین ایرانی بر پایه­ی متن­های معتبر یونانی، ...
  • بهار، مهرداد و ابوالقاسم اسماعیل­پور (۱۳۹۴). ادبیات مانوی، تهران: نشر ...
  • بهفر، مهری (۱۳۹۱). شاهنامه­ی فردوسی (تصحیح انتقادی و شرح یکایک ...
  • بیرونی، ابوریحان (۱۳۸۹). آثارالباقیه عن­القرون­الخالیه، ترجمه­ی اکبر داناسرشت، چ ششم، ...
  • پیکلز، الین (۱۳۹۴). انجیل­های گنوسی، ترجمه­ی ماشاالله کوچکی میبدی، تهران: ...
  • ثعالبی، ابی­منصور (۱۹۶۳). تاریخ غررالسیر (غرر اخبار ملوک­الفرس و سیرهم)، ...
  • جرجانی، علی بن محمد السید­الشریف (۲۰۰۴). معجم­التعریفات، تحقیق و دراسه ...
  • جلالی­مقدم، مسعود (۱۳۸۴). آیین زروانی (مکتب فلسفی­عرفانی زردشتی بر مبنای ...
  • جلالی­نائینی، سید محمدرضا (۱۳۷۵). فرهنگ سنسکریت­فارسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • خالقی­مطلق، جلال (۱۳۸۰). یادداشت­های شاهنامه، زیر نظر احسان یارشاطر، نیویورک: ...
  • خالقی­مطلق، جلال (۱۳۸۵). «نگاهی تازه به زندگی­نامه­ی فردوسی»، نامه­ی ایران ...
  • خطیبی، ابوالفضل (۱۳۹۲). «دانای مینوی خرد، شخصیتی خیالی یا تاریخی؟ ...
  • دشتی، مهدی (۱۳۹۲). «تاثیرپذیری فردوسی از کلینی»، متن­شناسی ادب فارسی، ...
  • دوستخواه، جلیل (۱۳۷۹). اوستا، کهن­ترین سرودها و متن­های ایرانی، چ ...
  • دین­کرد هفتم (۱۳۸۹). تصحیح متن، آوانویسی، نگارش فارسی، واژه­نامه و ...
  • روایت پهلوی (۱۳۹۰). آوانویسی، برگردان فارسی، یادداشت­ها و واژه­نامه از ...
  • ریاحی، محمدامین (۱۳۸۹). فردوسی، چ پنجم، تهران: طرح نو ...
  • زادسپرم (۱۳۸۵). وزیدگی­های زادسپرم، پژوهشی از محمدتقی راشدمحصل، چ دوم، ...
  • زرشناس، زهره (۱۳۸۴). میراث ادبی­روایی در ایران باستان، تهران: دفتر ...
  • زریاب­خویی، عباس (۱۳۸۹). «نگاهی تازه به مقدمه­ی شاهنامه»، تن پهلوان ...
  • زنر، رابرت چارلز (۱۳۸۷). طلوع و غروب زردشتی­گری، ترجمه­ی تیمور ...
  • شاکد، شائول (۱۳۸۷). تحول ثنویت، ترجمه­ی سید احمدرضا قائم­مقامی، تهران: ...
  • شکری­فومشی، محمد (۱۳۸۲). «مبانی عقاید گنوسی در مانویت»، نامه­ی ایران ...
  • شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (۲۰۰۳). الملل و النحل، قدم له ...
  • شیرانی، حافظ محمودخان (۱۳۶۹). در شناخت فردوسی، ترجمه­ی شاهد چوهدری، ...
  • طاهری­مبارکه، محمدغلام (۱۳۹۲). نامه­ی خسروان (گزارش و ویرایش شاهنامه بر ...
  • غلام­رضایی، محمد، احمد خاتمی و فرزاد بالو (۱۳۹۰). «از کلام­محوری ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۶). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی­مطلق و همکاران (جلد ...
  • کریستن­سن، آرتور امانوئل (۱۳۸۸). مزداپرستی در ایران قدیم (تحقیقات در ...
  • کویاجی، جهانگیر کوورجی (۱۳۸۸). بنیادهای اسطوره و حماسه­ی ایران، گزارش ...
  • گات ها (۱۳۸۴). گزارش ابراهیم پورداود، چ دوم، تهران: اساطیر ...
  • محیط­طباطبایی، محمد (۱۳۶۹). فردوسی و شاهنامه، تهران: امیرکبیر ...
  • معیری، هایده (۱۳۸۱). مغان در تاریخ باستان، تهران: پژوهشگاه علوم ...
  • مهاجرانی، عطاالله (۱۳۸۲). حماسه­ی فردوسی (نقد و تفسیر نامه­ی نامور)، ...
  • مهدوی­دامغانی، احمد (۱۳۷۲ الف). «مذهب فردوسی»، گل­چرخ، سال دوم، شماره­ی ...
  • مهدوی­دامغانی، احمد (۱۳۷۲ ب). «مذهب فردوسی»، ایران­شناسی، شماره­ی ۱۷، صص ...
  • مینوی خرد (۱۳۸۰). ترجمه­ی احمد تفضلی، تهران: توس ...
  • ناصرخسرو، ابومعین (۱۳۷۸). دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، ...
  • ناصرخسرو، ابومعین (۱۳۸۵). زادالمسافرین، تصحیح محمد بذل­الرحمن، چ دوم، تهران: ...
  • ناصرخسرو، ابومعین (۱۳۸۴). خوان­الاخوان، تصحیح و تحشیه­ی علی­اکبر قویم، تهران: ...
  • ویدن­گرن، گئو (۱۳۸۷). مانی و تعلیمات او، ترجمه­ی نزهت صفای­اصفهانی، ...
  • هالروید، استوارت (۱۳۸۸). ادبیات گنوسی، ترجمه­ی ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران: اسطوره ...
  • هرندی اصفهانی، حمزه بن محمدخان (۱۳۹۵). دیباچه­ی پنجم شاهنامه، تصحیح، ...
  • Avesta; The Sacred Books of the Parsis (۱۸۸۶). Geldner, K. ...
  • Bartholomae, C. (۱۹۶۱). Altiransiches Wörterbuch, Berlin ...
  • Boyce, M. (۱۹۷۵ a). A Reader in Manichaean Middle Persian ...
  • Boyce, M. (۱۹۷۵ b). A Word-List of Manichaean Middle Persian ...
  • Boyce, M. (۱۹۵۴). The Manichaean Hymn-Cycles in Parthian, London-New York-Toronto ...
  • Cheung, J. (۲۰۰۷). Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden-Boston ...
  • Cirillo, L. (۲۰۰۹). "The Mani Logion; The Purification that Was ...
  • Dānāk-u Mainyō-ī Khrad; Pahlavi; Pazand and Sanskrit Texts (۱۹۱۳). ed ...
  • Durkin - Meisterernst, D. (۲۰۰۴). Dictionary of Manichaean Texts, London: ...
  • Gershevitch, I. (۱۹۵۹). The Avestan Hymn to Mithra, Cambridge ...
  • Gershevitch, I. (۱۹۵۵). "Word and Spirit in Ossetic", BSOAS ۱۷, ...
  • Henning, W.B. (۱۹۷۷). "Ein manichäisches Henochbuch", BSOAS ۱۴, PP ۳۴۱-۳۴۹. ...
  • Jackson, A. V. W.(۱۸۹۲). Avesta Grammer and Reader, Stuttgart: ...
  • Kohlhammer ...
  • Mackenzie, D. N.(۱۹۷۱). A Conise Pahlavi Dictionery, London ...
  • Mānūsh Chīhar (۱۹۱۲). Nāmākīhā-ī Mānūshchīhar, ed Ervad Bamanji Nasar Anji ...
  • Nyberg, H. S.(۱۹۷۴). A Manual of Pahlavi, Wiesbaden ...
  • Reichelt, H.(۱۹۶۸). Avesta Reader, Texts, Notes, Glossaryand Index, Strassburg ...
  • Saddar Bundehesh (۱۹۰۹). ed Ervad Bamnji Nasarvanji Dhabahr, M. A., ...
  • Sundermann, W. (۱۹۷۳). Mittelpersische und Parthische Kosmogonische und Parabeltexte der ...
  • The Complete Text of the Pahlavi Dinkard (۱۹۱۱). Madan. D. ...
  • Zātsparam (۱۹۶۴). Vichitakīhā - ī Zātsparam, Text And Introduction, by: ...
  • نمایش کامل مراجع